การประยุกต์ใช้หลักสติปัฎฐาน 4 ในการปฏิบัติธรรมของชาวพุทธ ตำบลโคกกว้าง อำเภอบุ่งคล้า จังหวัดบึงกาฬ

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาหลักสติปัฏฐาน 4 ในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท 2) เพื่อศึกษาการประยุกต์ใช้หลักสติปัฏฐาน 4 ในการปฏิบัติธรรมของชาวพุทธ ตำบลโคกกว้าง อำเภอบุ่งคล้า จังหวัดบึงกาฬ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ผลการวิจัยพบว่า  หลักสติปัฏฐาน 4 ในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท ประกอบด้วย 1. กายานุปัสสนา สติปัฏฐาน การมีสติไม่ลืมว่ากายเป็นแค่ที่รวมของธาตุ 4 2.เวทนานุปัสสนา สติปัฏฐาน การมีสติไม่ลืมว่าเวทนา, ทั้งสุข ทุกข์ อุเบกขา มีและไม่มีอามิส 3.จิตตานุปัสสนา สติปัฏฐาน การมีสติไม่ลืมว่าจิตมีเหตุใกล้ และ 4. ธัมมานุปัสสนา สติปัฏฐาน การมีสติไม่ลืมว่าโลกิยธรรมทั้งปวงเกิดจากเหตุปัจจัยการประยุกต์ใช้หลักสติปัฏฐาน 4 ในการปฏิบัติธรรมของชาวพุทธ ตำบลโคกกว้าง อำเภอบุ่งคล้า จังหวัดบึงกาฬ ใน 4 ด้าน คือ 1) การประยุกต์ใช้กายานุปัสสนา (1) ด้านอิริยาบถ 4 คือ การยืน เดิน นั่ง นอน เป็นการพัฒนาในอิริยาบถ 4 อย่างมีสติ ซึ่งต้องมีความอดทนรู้เวทนาอยู่เสมอ (2) ด้านการทำงาน เป็นการฝึกสติอยู่กับการเห็น มีสติอยู่กับกาย สามารถทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ (3) ด้านชีวิตประจำวัน ในการทำสิ่งต่าง ๆ ได้ดีขึ้น ไม่ค่อยผิดพลาด เพราะมีสติอยู่กับสิ่งที่ทำในปัจจุบัน 2) การประยุกต์ใช้เวทนานุปัสสนา (1) ด้านชีวิตประจำวัน การใช้สติกำกับดูรู้เท่าทันเวทนา3 อย่าง ได้แก่ สุขเวทนา ทุกขเวทนา และอุเบกขาเวทนา (2) ด้านร่างกาย การนั่งสมาธิที่มีความเจ็บปวด ต้องอดทนต่อความลำบาก ตรากตรำ (3) ด้านสังคม การถูกดูหมิ่นดูแคลนดูถูกเหยียดหยามและการนินทา ต้องมีความอดทนต่อความเจ็บใจ (4) ด้านครอบครัว ต้องอดทนต่อความเหน็ดเหนื่อยและปัญหาในครอบครัว (5) ด้านอารมณ์ทุกข์-สุข ไม่ปล่อยไปตามอารมณ์ที่เกิดขึ้น ปรับอารมณ์ให้สมดุล 3) การประยุกต์ใช้จิตตานุปัสสนา  (1) ด้านสังคม ในการอยู่ร่วมกับคนอื่น ยอมรับในความสามารถของผู้อื่น (2) ด้านครอบครัว ไม่คิดมากปัญหาเรื่องครอบครัว ๆ ต้องมีความจริงใจต่อกัน (3) ด้านใจ การไม่แสดงอารมณ์ความรู้สึกต่าง ๆ เมื่อโกรธ ไม่ชอบ (4) ด้านตนเอง เราสามารถฝึกจิตให้สงบได้ด้วยตนเอง 4) การประยุกต์ใช้ธัมมานุปัสสนา  (1) ด้านชีวิตประจำวัน ในกฎ ไตรลักษณ์คือ ความไม่เที่ยง ความเป็นทุกข์ และความไม่มีอัตตา ไม่มีตัวตน ไม่มีตัวเรา หรือไม่มีของเรา โดยกำจัดความมีกามและความขี้เกียจ (2) ด้านการทำงาน มีความรับผิดชอบต่อบทบาทหน้าที่ต่าง ๆ มากขึ้น (3) ด้านครอบครัว มีความไว้วางใจซึ่งกันและกัน (4) ด้านอารมณ์ สภาวะที่ควบคุมได้ยาก การใช้สติจดจ่อพิจารณาต่อความเป็นไปของนิวรณ์ 5, ขันธ์ 5, อายตนะ 12, โพชฌงค์ 7 และอริยสัจ 4