“หมอลำออนไลน์” กลวิธีการสื่อสารของสื่อพื้นบ้านในสถานการณ์โควิด-19 กรณีศึกษา: ซานเล้าบันเทิงศิลป์

บทคัดย่อ

สถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ส่งผลกระทบต่อ “หมอลำ” สื่อพื้นบ้านอันเป็นวัฒนธรรมความบันเทิงของแผ่นดินอีสาน จึงทำให้เกิดการเคลื่อนย้ายพื้นที่การแสดงจากหน้าเวทีสู่หน้าจอ เช่นเดียวกันกับ “จักรพันธ์ ลำเพลิน” พระเอกหมอลำชื่อดังซึ่งสังกัดคณะระเบียบวาทะศิลป์ในขณะนั้นที่ไม่สามารถแสดงหน้าเวทีได้ตามปกติ จึงเพิ่มทางเลือกการรับชมสู่รูปแบบของคณะหมอลำออนไลน์ ภายใต้ชื่อ “ซานเล้าบันเทิงศิลป์” ที่ผู้เข้าชมต้องชำระเงินเพื่อรับชมการแสดงผ่านเฟซบุ๊กกลุ่มปิดโดยมีกลวิธีการสื่อสารผ่านสื่อออนไลน์ที่โดดเด่น จนกลายเป็นคณะหมอลำน้องใหม่ที่ได้รับความนิยมอันดับต้น ๆ ในปี พ.ศ. 2564 บทความครั้งนี้จึงขอเชิญทุกท่านไปม่วนนำกัน เพื่อหาคำตอบว่า ซานเล้าบันเทิงศิลป์มีกลวิธีการสื่อสารเพื่อดึงดูดความสนใจจากผู้ชมอย่างไร โดยศึกษาจากการวิเคราะห์เนื้อหา (content analysis) จากสื่อที่ซานเล้าบันเทิงศิลป์ใช้ในการสื่อสาร รวมทั้งการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth interview) จากผู้ที่เกี่ยวข้อง

ผลการศึกษาพบว่า กลวิธีการสื่อสารผ่านสื่อออนไลน์ที่ถูกนำมาใช้สื่อสารเพื่อกระตุ้นความสนใจของผู้ชม รวมทั้งปฏิกิริยาการตอบกลับจากผู้ชมที่ช่วยส่งเสริมให้เกิดการรู้จักหรือติดตาม และนำไปสู่การซื้อบัตรเข้าชมการแสดงของซานเล้าบันเทิงศิลป์ สามารถแบ่งเป็นประเด็นต่าง ๆ ได้แก่ 1. การสื่อสารโดยซานเล้าบันเทิงศิลป์ ทั้งจากการสื่อสารโดยส่วนกลาง และการสื่อสารของศิลปิน 2. การสื่อสารจากแฟนคลับ ทั้งส่วนที่เป็นการสื่อสารแบบเปิดสาธารณะ และการสื่อสารแบบกลุ่มเฉพาะ 3. การขยายฐานแฟนคลับ ทั้งการใช้ศิลปินรับเชิญ และการสื่อสารกับคนรุ่นใหม่ และ 4. การใช้ประโยชน์จากกระแสบนโลกออนไลน์ ทั้งในการแสดง และการสื่อสารการตลาด