กระบวนทัศน์การสร้างสรรค์ภาพถ่ายเชิงวัฒนธรรม: ถอดบทเรียนและพัฒนาโมเดล FIRE BOAT จากการประกวดภาพถ่ายประเพณีไหลเรือไฟ จังหวัดนครพนม

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อวิเคราะห์กระบวนทัศน์และองค์ประกอบเชิงเทคนิคในการสร้างสรรค์ภาพถ่ายประเพณีไหลเรือไฟ จังหวัดนครพนม ประจำปี 2567 ทั้งในด้านการจัดองค์ประกอบ การควบคุมแสง และการใช้เครื่องมืออุปกรณ์ 2) เพื่อศึกษาการสื่อความหมายทางวัฒนธรรมผ่านภาพถ่ายประเพณีไหลเรือไฟ จังหวัดนครพนม โดยวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างองค์ประกอบเชิงเทคนิคกับการถ่ายทอดอัตลักษณ์และคุณค่าทางวัฒนธรรม และ 3) เพื่อถอดบทเรียนจากกระบวนการสร้างสรรค์ผลงานของช่างภาพที่ได้รับรางวัล และพัฒนาเป็นองค์ความรู้และแนวทางในการถ่ายภาพเทศกาลงานประเพณีที่บูรณาการหลักการทางทัศนศิลป์กับการสื่อสารคุณค่าทางวัฒนธรรม ใช้วิธีการวิจัยแบบผสมผสาน เก็บข้อมูลจากภาพถ่ายรางวัล 16 ภาพ สัมภาษณ์ช่างภาพ 8 คน กรรมการ 5 คน ผู้เชี่ยวชาญ 6 คน และสนทนากลุ่ม 15 คน พบว่าภาพถ่ายเน้นการสื่อวัฒนธรรม (4.50 คะแนน) มากกว่าเทคนิค (4.20 คะแนน) สัญลักษณ์หลัก ได้แก่ เรือไฟและแสงไฟ (100%) แม่น้ำโขงและชุมชน (62.5%) พญานาค (12.5%) ปัจจัยสำเร็จคือความเข้าใจวัฒนธรรม การเตรียมตัวล่วงหน้า และจิตใจเคารพ (100%) จากการถอดบทเรียนได้พัฒนาโมเดล F.I.R.E B.O.A.T ประกอบด้วย 8 องค์ประกอบใน 2 ขั้นตอน ได้รับประเมินประสิทธิภาพระดับดีมาก (4.58 คะแนน) ผลการวิจัยแสดงการบูรณาการทัศนศิลป์กับการสื่อสารวัฒนธรรม สร้างองค์ความรู้ใหม่สำหรับการพัฒนาการถ่ายภาพประเพณีไทยที่มีคุณภาพและความหมาย