อัตลักษณ์สังคมอีสานผ่านการใช้อักษรท้องถิ่น ทศวรรษ 2430 ถึงทศวรรษ 2480
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอัตลักษณ์อีสานผ่านการใช้อักษรท้องถิ่น ในช่วงทศวรรษ 2430 ถึงทศวรรษ 2480 ซึ่งถือเป็นช่วงที่มีการเปลี่ยนแปลงการใช้อักษรท้องถิ่นซึ่งเป็นผลมาจากการปฏิรูปการปกครองในสังคมสยาม ผลการศึกษาพบว่า อัตลักษณ์สังคมอีสานแบ่งออกได้เป็น 3 ช่วง ช่วงแรก ก่อนการปฏิรูปการเมืองการปกครองของสยาม ทศวรรษ 2430 อีสานเป็นพื้นที่ที่มีภูมิปัญญาในด้านการใช้ตัวอักษรท้องถิ่นเป็นของตัวเอง เห็นได้จากการใช้อักษรธรรมและอักษรไทน้อยอย่างแพร่หลายในสังคมอีสาน ช่วงที่สอง อีสานในช่วงหลังการปฏิรูปการปกครองของสยามหลังทศวรรษ 2430 ในช่วงนี้ภูมิปัญญาในการใช้ตัวอักษรท้องถิ่นในพื้นที่อีสานลดน้อยถอยลงอย่างมาก เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงบริบททางการเมืองและสังคมที่อีสานภายใต้การปกครองของรัฐบาลสยามที่มีการดำเนินนโยบายสนับสนุนการใช้ตัวอักษรไทยอย่างแพร่หลายทั้งในทางโลกและทางธรรม ส่งผลให้ความนิยมในการใช้ตัวอักษรท้องถิ่นของผู้คนในอีสานลดจำนวนน้อยลงอย่างรวดเร็ว และช่วงที่สาม อัตลักษณ์อีสานหลังทศวรรษ 2480 ในช่วงนี้พบการเคลื่อนไหวต่อต้านการใช้ตัวอักษรไทยและการรณรงค์ให้ผู้คนในภาคอีสานยังคงใช้ตัวอักษรท้องถิ่นตามเดิมผ่านบทบาทของหมอลำท้องถิ่นแต่สุดท้ายก็ถูกรัฐบาลสยามควบคุมและปราบปรามลงได้ในที่สุด
Article Details
เอกสารอ้างอิง
เติม วิภาคย์พจนกิจ. (2530). ประวัติศาสตร์อีสาน. พิมพ์ครั้งที่ 2. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัย ธรรมศาสตร์ ร่วมกับมูลนิธิตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.
ธีระพงษ์ มีไธสง. (2559). ภูมิปัญญาพื้นบ้านอีสานในการแต่งตั้งสมณศักดิ์พระสงฆ์. วารสารมนุษย์กับสังคม คณะมนุยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. 2(1) : กรกฎาคม- ธันวาคม ; 74-96.
นาฏนภา ปัจจังคะโต. (2536). บทบาทของคณะสงฆ์ในหัวเมืองอีสานในการสนับสนุนนโยบายการปกครองของรัฐ ระหว่าง พ.ศ.2435-2505. บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
บัวไข เพ็งพระจันทร์. (2551). การฟื้นฟูคัมภีร์ใบลานลาวในยุคอาณานิคมฝรั่งเศส. วารสารสังคมลุ่มน้ำโขง. 4(3) : กันยายน-ธันวาคม ; 55-82.
วัยอาจ, เดวิด เค., (2556). ประวัติศาสตร์ไทยฉบับสังเขป. มูลนิธิตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ ร่วมกับมูลนิธิโตโยต้าประเทศไทย.
วิโรจน์ หีบแก้ว. (2529). ประวัติศาสตร์อีสานบริเวณลุ่นน้ำชีตอนกลาง ระหว่าง พ.ศ.2325-2443. ปริญญานิพนธ์ กศ.ม.ประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
สมัย วรรณอุดร. (2550). คู่มืออบรมอักษรธรรมอีสาน. โครงการอนุรักษ์ใบลานในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
สุเทพ สุนทรเภสัช. (2540). มานุษยวิทยากับประวัติศาสตร์. สำนักพิมพ์เมืองโบราณ.
สุรัตน์ วรางครัตน์. (2527). การค้าต่างแดนของอีสานในอดีต. วารสารเมืองโบราณ. 10(2) : เมษายน-มิถุนายน ; 99-109.
สุวิทย์ ธีรศาศวัต และชอบ ดีสวนโคก. (2537). กบฏผู้มีบุญแห่งบ้านสาวะถี จังหวัดขอนแก่น. วารสารมนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 12(1) : พฤษภาคม-ตุลาคม ; 38-51.
สุวิทย์ ธีรศาศวัต และดารารัตน์ เมตตาริกานนท์. (2541). ประวัติศาสตร์อีสานหลังสงครามโลกครั้งที่สองถึงปัจจุบัน. พิมพ์ครั้งที่ 2. คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
สุวิทย์ ธีรศาศวัต. (2549). ประวัติศาสตร์อีสาน 2322-2488. ศูนย์วิจัยพหุลักษณ์สังคมลุ่มน้ำโขง มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
อภิญญา เฟื่องฟูสกุล. (2543). อัตลักษณ์ : การทบทวนทฤษฎีและกรอบแนวคิด. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
