การวิเคราะห์เชิงอภิปรัชญาในงานนิพนธ์ของพุทธทาสภิกขุ

บทคัดย่อ

         บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ดังนี้ 1) เพื่อศึกษาประวัติและงานนิพนธ์ของพุทธทาสภิกขุ 2) เพื่อศึกษาหลักอภิปรัชญาในงานนิพนธ์ของพุทธทาสภิกขุ และ 3) เพื่อวิเคราะห์เชิงอภิปรัชญาในงานนิพนธ์ของพุทธทาสภิกขุ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยศึกษาจากงานนิพนธ์ของพุทธทาสภิกขุ พระไตรปิฎก อรรถกถา หนังสือ เอกสาร งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง แล้วนำเสนอผลการวิจัยด้วยวิธีการวิเคราะห์เชิงพรรณนา

ผลการวิจัยพบว่า ประวัติและงานนิพนธ์ของพุทธทาสภิกขุ เดิมชื่อเงื่อม พาณิช หรือพระเงื่อม อินทปัญโญ ท่านได้ทำการศึกษาพระไตรปิฎกด้วยตนเองเสียก่อน แล้วจึงนำเสนอให้ได้รับทราบ โดยพยายามที่จะโยงความเข้าใจในข้อความของพระไตรปิฎกแต่ละตอนแล้วนำเอามาประยุกต์ใช้ในการดำรงชีวิตปัจจุบัน ดังในงานเขียนเช่น ตัวกู-ของกู อิทัปปัจจยตา เป็นต้น หลักอภิปรัชญาในงานนิพนธ์ของพุทธทาสภิกขุ มีดังนี้ 1) งานนิพนธ์เรื่อง ตัวกู-ของกู เป็นการชี้ให้เห็นสิ่งที่เรียกว่า "ตัวตน-ของตน" ให้เห็นมูลเหตุแห่งการเกิดขึ้นของมันและสิ่งตรงกันข้ามกัน คือ อัตตา 2) งานนิพนธ์เรื่อง อิทัปปัจจยตา ซึ่งเป็นเงื่อนต้นของพรหมจรรย์ เป็นความจำเป็นอย่างยิ่งต่อการบรรลุมรรคผลในพระพุทธศาสนา 3) งานนิพนธ์เรื่องความหลุดพ้น คือ การได้รับผลที่ถูกต้อง ต้องได้รับผลเป็นความหลุดพ้นเท่านั้น  4) งานนิพนธ์เรื่อง สุญญตาปริทรรศน์ ความจริงที่ว่า ความว่างทางปัญญาไม่มีอะไรที่ควรได้นามว่าตัวตนเลย  วิเคราะห์เชิงอภิปรัชญาในงานนิพนธ์ของพุทธทาสภิกขุ มีดังนี้ 1) วิเคราะห์“ตัวกู-ของกู”เชิงอภิปรัชญา  เป็นการยึดมั่นถือมั่นว่า ตัวกู-ของกู แต่ความเป็นจริงไม่มี 2) วิเคราะห์“อิทัปปัจจยตา” เชิงอภิปรัชญา เป็นกฎธรรมชาติมีความสัมพันธ์แบบโต้ตอบกัน 3) วิเคราะห์“ความหลุดพ้น” เชิงอภิปรัชญา มี 2 ระดับ คือ (1) ระดับต้น และ (2) ระดับสูง 4) วิเคราะห์“สุญญตาปริทรรศน์” เชิงอภิปรัชญา เป็นแนวคิดที่อธิบายว่า ชีวิตที่แท้จริงไม่ได้มีอะไรเป็นของเรา