การใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์สำหรับงานวิจัยเชิงคุณภาพ : ตัวอย่างกรณีศึกษาการวิเคราะห์เพื่อค้นหาแนวทางการพัฒนาศักยภาพผู้ดูแลเด็กในสถานสงเคราะห์ประเทศไทย

บทคัดย่อ

โปรแกรมคอมพิวเตอร์ช่วยวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพ (Computer Qualitative Data Analysis Software (CAQDAS)) มีพัฒนาการมาเกือบ 40 ปี และในระยะหลัง เริ่มมีการใช้งานในกลุ่มนักวิจัยเชิงคุณภาพอย่างแพร่หลายมากขึ้น ปัจจุบันโปรแกรมฯ ได้ถูกพัฒนามาอย่างต่อเนื่องเพื่อประโยชน์ของผู้ใช้โปรแกรมที่ใช้งานได้ง่ายขึ้น แต่ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์ช่วยวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพยังต้องได้รับการเผยแพร่ให้มากขึ้น ข้อมูลตัวอย่างที่ใช้ในบทความนี้มาจากการติดตามประเมินผลโครงการเตรียมความพร้อมเด็กและเยาวชนออกสู่สังคมอย่างเป็นสุข ซึ่งเก็บข้อมูลระหว่างระหว่างพ.ศ. 2561-2564 นำข้อมูลเชิงคุณภาพมาวิเคราะห์ประกอบด้วยกลุ่มผู้ดูแลเด็กทั้งหมด 89 คน กลุ่มเด็กและเยาวชน จำนวน 78 คน โดยมีการเปรียบเทียบข้อมูลเชิงพื้นที่จากสถานสงเคราะห์นำร่อง 5 แห่ง ในภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง (รวมกรุงเทพฯ และปริมณฑล) และภาคใต้ โปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่นำมาเป็นเครื่องมือช่วยจัดการและช่วยวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพ ได้แก่ โปรแกรม NVivo โดยแสดงผลการใช้งานในกลุ่มคำสั่ง Queries ในการช่วยวิเคราะห์แนวทางการพัฒนาศักยภาพผู้ดูแลเด็กที่จะช่วยเตรียมความพร้อมเด็กและเยาวชนให้พร้อมออกสู่สังคม ผลการนำโปรแกรมคอมพิวเตอร์ NVivo มาใช้กับข้อมูลเชิงคุณภาพพบว่าเป็นประโยชน์อย่างยิ่งในการช่วยวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพที่มีความซับซ้อนและหลากหลายกลุ่ม สามารถแสดงผลการวิเคราะห์ที่เกิดจากการใช้โปรแกรม NVivo ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น