การวิจัยเชิงเอกสารและการบูรณาการกรอบคิดสถาบันเชิงประวัติศาสตร์และกลไกเชิงสถาบันในเชิงระเบียบวิธี : ตัวอย่างการวิเคราะห์กระบวนการเปลี่ยนผ่านพลังงานของไทย (2545–2555)
คำสำคัญ:
การวิจัยเชิงเอกสาร, การเปลี่ยนผ่านพลังงาน, กรอบคิดสถาบันเชิงประวัติศาสตร์, กลไกเชิงสถาบัน, กระบวนการบทคัดย่อ
ประเด็นทางสังคมสามารถศึกษาได้ผ่านหลากหลายระเบียบวิธี ซึ่งแต่ละวิธีเปิดมุมมองที่แตกต่างกันต่อพัฒนาการและความคงอยู่ของปรากฏการณ์นั้น ๆ งานวิจัยนี้เลือกประยุกต์ใช้การวิจัยเชิงเอกสารจดหมายเหตุ ซึ่งมีจุดแข็งในการติดตามการเปลี่ยนแปลงในระยะยาว ผสานกับกรอบแนวคิดเกี่ยวกับกลไกการติดล็อกเชิงสถาบัน (lock-in mechanisms) และการเปลี่ยนแปลงเส้นทางนโยบาย (path disruption) เพื่อตรวจสอบกระบวนการเปลี่ยนผ่านพลังงานของประเทศไทย โดยตั้งคำถามว่า ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องในภาคพลังงานไทยมีปฏิสัมพันธ์อย่างไรในการขับเคลื่อนการเปลี่ยนผ่านสู่พลังงานหมุนเวียนในช่วงปี พ.ศ. 2545–2555จากการวิเคราะห์ข้อมูลในเชิงพัฒนาการ พบประเด็นสำคัญ 3 ประการ ได้แก่ (1) แม้จะมีความพยายามร่วมกันของกลุ่มผู้สนับสนุนเพื่อแทรกแซงกลไกการติดล็อกคาร์บอน แต่กลับเกิดการแข่งขันภายในกลุ่มเพื่อช่วงชิงบทบาทและผลประโยชน์ ส่งผลให้เกิดความตึงเครียดอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะเมื่อทิศทางของนโยบายเศรษฐกิจและสังคมไม่สอดคล้องกับเป้าหมายด้านพลังงานหมุนเวียน (2) วาทกรรมทางการเมืองและแรงกดดันจากต่างประเทศมีบทบาทสำคัญในการเจรจาและรักษาแรงผลักดันของการเปลี่ยนผ่านในระยะเริ่มต้น และ (3) การจัดวางและปรับบทบาทของผู้มีส่วนเกี่ยวข้องอย่างต่อเนื่องถือเป็นปัจจัยสำคัญในการรักษาความก้าวหน้าของกระบวนการเปลี่ยนผ่าน ซึ่งพลวัตเหล่านี้อาจไม่ถูกมองเห็นหากใช้กรอบระเบียบวิธีแบบประจักษ์นิยม (positivist paradigm) เพียงอย่างเดียว บทความนี้จึงเสนอให้มีการออกแบบหรือปรับระเบียบวิธีการวิจัยให้สอดคล้องกับลักษณะที่เปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่องของประเด็นทางสังคมและพัฒนาการของทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง ทั้งนี้เพื่อนำไปสู่ความเข้าใจที่ลึกซึ้งและครอบคลุมยิ่งขึ้นเกี่ยวกับกระบวนการเปลี่ยนผ่านในบริบทเชิงสถาบัน
เอกสารอ้างอิง
ADB. (2019). Energy infrastructure development in Southeast Asia. Asian Development Bank.
Anderson, T., & Gadolin, C. (2020). Competing logics in the transition to low-carbon energy: A socio-technical perspective. Energy Research & Social Science, 68, 101–113.
Ashworth, P., Pisarski, A., & Pearse, R. (2010). Public acceptance of energy technologies: The role of norms and values. Energy Policy, 38(10), 5745–5756.
Barroco, A. F., & Herrera, E. (2019). Financing renewable energy in developing countries: Barriers and solutions. Renewable Energy Review, 43, 765–788.
Batel, S. (2020). A critical discourse analysis of media constructions of rural opposition to renewable energy projects in the UK. Journal of Environmental Policy & Planning, 22(4), 567–585.
Beunen, R., & Patterson, J. J. (2019). Institutional work for sustainability: Understanding institutional dynamics and change. Environmental Policy and Governance, 29(4), 227–238.
Bellos, I. (2018). Transformative power of regulatory reform in renewable energy transitions. Energy Regulation Quarterly, 17(3), 35–52.
Berger, P., & Luckmann, T. (1966). The social construction of reality: A treatise in the sociology of knowledge. Anchor Books.
Berg, B. L., & Lune, H. (2012). Qualitative research methods for the social sciences. Pearson.
Bolton, R., Foxon, T. J., & Hall, S. (2016). Energy transitions in the UK: The role of institutional work. Environmental Innovation and Societal Transitions, 18, 72–84.
Brown, A. D., & Thompson, E. R. (2012). The power of rhetoric in organizational change: Ethos, pathos, and logos in climate discourse. Journal of Management Studies, 49(3), 255–274.
Campbell, J. L. (2010). Institutional change and globalization. Princeton University Press.
Chang, H.-J. (2014). Economics: The user’s guide. Pelican Books.
Chiappinelli, O., & May, N. (2022). Time-inconsistent renewable energy policies: Challenges and solutions. Energy Policy, 156, 112–130.
Criscuo, G., & Mennon, R. (2015). Financing the renewable energy transition. Energy Economics, 48, 238–250.
Deephouse, D. L., & Suchman, M. C. (2011). Legitimacy in organizational institutionalism. In R. Greenwood, C. Oliver, K. Sahlin, & R. Suddaby (Eds.), The Sage handbook of organizational institutionalism (pp. 49–77). SAGE.
Dragomir, C., Zhang, W., & Speed, M. (2023). Institutional theory and energy transition policies. Energy Research & Social Science, 90, 102743.
Fouquet, R., & Pearson, P. J. G. (2012). Past and prospective energy transitions: Insights from history. Energy Policy, 50, 1–7.
Fuenfschilling, L., & Truffer, B. (2016). The interplay of institutions and actors in shaping transitions. Research Policy, 45(7), 1291–1304.
Geels, F. W. (2011). The multi-level perspective on sustainability transitions: Response to seven criticisms. Environmental Innovation and Societal Transitions, 1(1), 24–40.
Gouldson, A., Colenbrander, S., Sudmant, A., McAnulla, F., Kerr, N., Sakai, P., & Hall, S. (2015). Accelerating low-carbon development in the world's cities. Global Environmental Change, 35, 1–10.
Grubler, A. (2012). Energy transitions research: Insights and recommendations. Energy Policy, 50, 1–12.
Guldi, J., & Armitage, D. (2014). The history manifesto. Cambridge University Press.
Hatani, F. (2016). Path-dependence in Japan’s energy policy. Energy Policy, 92, 272–283.
IEA. (2019). Tracking progress on renewable energy adoption. International Energy Agency.
IEA. (2020). World energy outlook 2020. International Energy Agency.
IPCC. (2018). Global warming of 1.5°C: An IPCC special report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, sustainable development, and efforts to eradicate poverty. Intergovernmental Panel on Climate Change. https://www.ipcc.ch/sr15/
Jacobson, M., & Graf, F. W. (2021). Analyzing conflicts in energy transitions. Sustainability, 13(2), 157–175.
Jehling, M., Rogge, K. S., & Ehrhart, K.-M. (2019). Auctions for renewable energy support: Lessons from Germany. Energy Policy, 134, 110961.
Kaminker, C., & Stewart, F. (2012). The role of institutional investors in financing clean energy. OECD Working Papers on Finance, Insurance, and Private Pensions, 23.
KPMG. (2020). Shifting to alternative energy – The energy transformation. KPMG International.
Kucharski, J., & Unesaki, H. (2018). Energy transitions and sustainability: A comparative analysis of policy frameworks in Asia. Energy Policy, 123, 215–227.
Lawrence, T. B., & Suddaby, R. (2006). Institutions and institutional work. In S. Clegg, C. Hardy, T. B. Lawrence, & W. Nord (Eds.), The Sage handbook of organization studies (pp. 215–254). Sage Publications.
Leiren, M. D., & Reimer, I. (2018). Transitioning to auction-based renewable energy policies in Germany: A historical institutionalist perspective. Energy Policy, 121, 312–320.
Li, T., Liu, P., & Li, Z. (2020). Quantitative relationship between low-carbon pathways and system transition costs based on a multi-period and multi-regional energy infrastructure planning approach: A case study of China. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 134, 110159.
Lockwood, M., et al. (2017). Historical institutionalism and energy transitions: Exploring the UK case. Energy Policy, 107, 76–85.
Lohr, H., & Zorn, S. (2022). Transition pathways in renewable energy: A focus on institutional work. Energy Policy, 165, 112–138.
London School of Economics and Political Science. (2016, February 2). Too much math, too little history: The problem of economics. https://www.youtube.com/watch?v=O0necUnCA8w
Mahoney, J., & Thelen, K. (2010). A theory of gradual institutional change. In J. Mahoney & K. Thelen (Eds.), Explaining institutional change: Ambiguity, agency, and power (pp. 1–37). Cambridge University Press.
Martin, J. L. (2014). Thinking through theory. W. W. Norton & Company.
Martin, J. L. (2017). Thinking through methods: A social science primer. University of Chicago Press.
McGlade, C., & Ekins, P. (2015). The geographical distribution of fossil fuels unused when limiting global warming to 2°C. Nature, 517(7533), 187–190.
Narvanen, E., Koivupuro, H., & Laitinen, S. (2021). Communicating sustainability: Discourse and institutional change. Sustainable Development, 29(4), 567–580.
Neji, A., & Namet, K. (2022). Sustainability pathways in energy transitions: A case study of renewable integration. Energy Policy, 150, 245–260.
North, D. C. (2011). Institutions, institutional change, and economic performance. Cambridge University Press.
Pilpola, S., & Lund, P. D. (2018). Effect of major policy disruptions in energy system transition: Case Finland. Energy Policy, 116, 323–336.
Raghutla, C., et al. (2021). Financing renewable energy projects in emerging markets. Energy Economics, 96, 105234.
Roberts, C., & Geels, F. W. (2019). Conditions and dynamics of disruptive innovation: A socio-technical perspective on low carbon transitions. Energy Research & Social Science, 50, 106–119.
Rogge, K. S., & Dütschke, E. (2018). What makes them believe in the low-carbon energy transition? Exploring corporate perceptions of the credibility of climate policy mixes. Environmental Science & Policy, 87, 74–84.
Roy, B., & Schaffartzik, A. (2021). Talk renewable, walk coal: The paradox of India’s energy transition. Energy Policy, 151, 112108.
Sainati, T., Brookes, N., & Locatelli, G. (2020). Cost of capital in energy infrastructure investments. Energy Economics, 85, 104589.
Saraji, M. K., & Streimikiene, D. (2023). Challenges to the low carbon energy transition: A systematic literature review and research agenda. Energy Strategy Reviews, 49, 101163.
Saunders, M., Lewis, P., & Thornhill, A. (2009). Research methods for business students (5th ed.). Pearson.
Schinko, T., & Komendantova, N. (2016). De-risking investment into concentrated solar power in North Africa: Impacts on the costs of electricity generation. Renewable Energy, 92, 262–272.
Sirisoontorn, S., & Koomsup, P. (2017). Barriers to renewable energy development in Thailand. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 67, 202–210.
Silverman, D. (2010). Doing qualitative research. SAGE.
Smil, V. (2017). Energy and civilization: A history. MIT Press.
Smith, M. E., Thorpe, R., & Jackson, P. (2012). Management research. SAGE.
Sonday, A., Ramugondo, E., & Kathard, H. (2020). Case study and narrative inquiry as merged methodologies: A critical narrative perspective. International Journal of Qualitative Methods, 19, 1–10.
Sovacool, B. K., Martiskainen, M., Hook, A., & Baker, L. (2019). Decarbonization and its discontents: A critical energy justice perspective on four low-carbon transitions. Climatic Change, 155, 581–619.
Speed, M. (2016). The dynamics of institutional change in renewable energy transitions. Energy Research & Social Science, 13, 96–105.
Spijkerboer, R., Stegmaier, P., & Taanman, M. (2021). Institutional dynamics in energy transition. Energy Research & Social Science, 80, 102122.
Stern, P. C., & Cleveland, C. J. (2004). Energy transitions and social change. Energy Economics, 26, 189–213.
Tankha, S., Rapp, K., Blanco, M., & Sun, Y. (2010). Delivering renewable infrastructure projects: Challenges and innovative financing mechanisms. Renewable Energy, 45(3), 112–128.
TDRI Insight. (2018). Thailand’s energy transition: Challenges and opportunities. TDRI Policy Series, 15, 34–49.
Thornton, P. H., Ocasio, W., & Lounsbury, M. (2012). The institutional logics perspective: A new approach to culture, structure, and process. Oxford University Press.
Urban, F., & Nordensvard, J. (2018). Low carbon energy transitions in the Nordic countries: Evidence from the environmental Kuznets curve. Energies, 11, 2209.
William, H., & Sewell, J. R. (2005). Logics of history: Social theory and social transformation. University of Chicago Press.
Wu, X., Zhao, S., Shen, Y., Madani, H., & Chen, Y. (2020). A combined multi-level perspective and agent-based modeling in low-carbon transition analysis. Energies, 13, 5050.
Zhang, H., Zhang, X., & Yuan, J. (2020). Transition of China’s power sector consistent with Paris Agreement into 2050: Pathways and challenges. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 132, 110102.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 Santi Jintamanaskoon
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ตีพิมพ์ในวารสารนี้อยู่ภายใต้สัญญาอนุญาต Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0)
