คุณค่าอัตลักษณ์ศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่นของผ้าไหมมัดหมี่พื้นเมือง ในจังหวัดชัยภูมิ

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อค้นหาคุณค่าอัตลักษณ์ศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่นของผ้าไหมมัดหมี่พื้นเมืองจังหวัดชัยภูมิที่เหมาะสมต่อการเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจ ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง คือ กลุ่มเกษตรกรที่ปลูกหม่อนเลี้ยงไหม กลุ่มผู้ผลิตและแปรรูปผ้าไหมมัดหมี่พื้นเมืองในเขตจังหวัดชัยภูมิ ผู้รู้หรือปราชญ์ด้านการทอผ้าไหม ที่เลือกแบบเจาะจง 5 กลุ่ม เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย แบบสัมภาษณ์เชิงลึก แบบสนทนากลุ่มย่อย การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา ผลการศึกษาคุณค่าอัตลักษณ์ศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่นของผ้าไหมมัดหมี่พื้นเมืองในจังหวัดชัยภูมิที่เหมาะสมต่อการเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจ พบว่าคุณค่าอัตลักษณ์ศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่นของผ้าไหมมัดหมี่พื้นเมือง เป็นสิ่งที่แสดงตัวตนที่มีความเฉพาะตัวสามารถแสดงออกให้ผู้ที่ได้พบเห็นนั้นเกิดความจดจำ มีคุณค่าทางจิตใจ ความรู้สึกและทำให้เกิดความภาคภูมิใจของทอและผู้สวมใส่ ลายผ้าไหมมัดหมี่พื้นเมืองที่เป็นลายอัตลักษณ์เกิดจากการนำลายขอนารีและลายหมี่คั่นไปประยุกต์ผสมผสานกับลายอื่น และลายผ้าไหมที่เป็นลายอัตลักษณ์ของจังหวัดชัยภูมิมี 17 ลาย ภูมิปัญญาการทอผ้าไหมมัดหมี่พื้นเมืองลายอัตลักษณ์เกิดจาก คติความเชื่อ ค่านิยม ขนบธรรมเนียมประเพณี ศิลปวัฒนธรรม ตลอดจนวัสดุอุปกรณ์และเครื่องมือที่ใช้ในการทอผ้าไหมมัดหมี่พื้นเมือง ถูกกลั่นกรองออกมาเป็นภูมิปัญญาการปลูกหม่อนเลี้ยงไหม การสาวไหม วิธีการลอกลาย วิธีการมัดลาย วิธีการมัดย้อม และวิธีการทอผ้าไหมมัดหมี่ ด้านการย้อมสีใช้วัตถุดิบจากธรรมชาติส่วนใหญ่ ด้านวิธีการทอส่วนใหญ่ทอด้วยมือโดยใช้กี่กระตุก ด้านการทอของกลุ่มมีลักษณะการทอที่สม่ำเสมอ ประโยชน์ของผ้าทอลายอัตลักษณ์นอกจากจะเป็นเครื่องนุ่งห่มที่สวยงามเป็นเอกลักษณ์แล้วยังมีความภูมิใจที่ได้รักษาภูมิปัญญาการทอผ้าไหมมัดหมี่ลาย อัตลักษณ์ที่สืบทอดมาตั้งแต่รุ่นปู่ ย่า ตา ยาย นอกจากการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นอันล้ำค่าแล้วยังเป็นการสร้างรายได้ให้ชุมชน อันจะนำไปสู่การสร้างมูลค่าเพิ่มทางเศรษฐกิจ และการพัฒนาเศรษฐกิจของชุมชนอย่างยั่งยืนสืบไป