การบริหารสถานศึกษาสู่ความเป็นเลิศ
คำสำคัญ:
การบริหารสถานศึกษา, ความเป็นเลิศ, วงจรคุณภาพของเดมมิ่งบทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทของผู้บริหารในการบริหารสถานศึกษาสู่ความเป็นเลิศโดยการศึกษาเอกสาร งานวิจัย แนวคิดทฤษฏีเกี่ยวกับการบริหารสถานศึกษาและความเป็นเลิศของสถานศึกษา จากการศึกษาแนวคิดทฤษฎีเกี่ยวกับบทบาทการบริหารสถานศึกษาและความเป็นเลิศของสถานศึกษา พบว่า ผู้บริหารสถานศึกษาใช้หลักการบริหารตามวงจรคุณภาพของเดมมิ่ง PDCA ซึ่งประกอบด้วย 1) การวางแผน 2) การปฏิบัติตามแผน 3) การตรวจสอบ/ประเมินผล และ 4) การปรับปรุงพัฒนา จะส่งผลให้สถานศึกษามีความเป็นเลิศ 3 ด้าน ได้แก่ 1) ด้านคุณภาพผู้เรียน 2) ด้านกระบวนการบริหารและการจัดการ และ 3) ด้านกระบวนการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ เพื่อให้สถานศึกษามีความเข้มแข็ง มีประสิทธิภาพตามกรอบที่กฎหมายกำหนด และบรรลุจุดมุ่งหมายของการจัดการศึกษาอย่างคุ้มค่า เกิดประโยชน์สูงสุดกับประเทศชาติ ความเป็นเลิศในการบริหารงานและพฤติกรรมเชิงจริยธรรมมักมีลักษณะที่แตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล แต่ถ้าพิจารณาจากมุมมองของการบริหารแบบ PDCA และพฤติกรรมเชิงจริยธรรมที่เข้าข่ายกับ พรบ. การศึกษาแห่งชาติ สามารถกล่าวได้ว่า การวางแผนควรมีขั้นตอนและแนวทางที่ชัดเจน โดยทำการวิเคราะห์และกำหนดเป้าหมายที่เหมาะสม การปฏิบัติตามแผนที่กำหนดด้วยความมีระบบและการควบคุม การตรวจสอบการดำเนินการตามแผนเพื่อทำการปรับปรุง และการทำการปรับปรุงตามผลตรวจสอบเพื่อให้กระบวนการดำเนินไปในทิศทางที่ดีขึ้น ส่วนพฤติกรรมเชิงจริยธรรมที่จะนำสถานศึกษาสู่ความเป็นเลิศ ต้องมีความซื่อสัตย์ในการดำเนินการตามแผนและรายงานผล มีการจัดการและดำเนินการที่เป็นธรรมและเป็นกลาง และเพื่อตอบสนองต่อพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติผู้บริหารสถานศึกษาจะต้องปฏิบัติตามกฎหมายที่เกี่ยวข้อง และสนับสนุนการเรียนรู้และพัฒนาทักษะของบุคลากรเพื่อให้การตอบสนองต่อความต้องการของผู้เรียนและส่งเสริมคุณภาพการศึกษา
เอกสารอ้างอิง
กระทรวงศึกษาธิการ. พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545 และ (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2553. กรุงเทพฯ: กระทรวงศึกษาธิการ, 2560.
ชาญชัย อาจินสมาจาร. ทักษะการบริหารทีมงาน. กรุงเทพฯ: มัลติอินฟอร์เมชั่นเทคโนโลยี, 2543.
บุณยกุล หัตถกี. “รูปแบบการบริหารคุณภาพการศึกษาสู่ความเป็นเลิศของโรงเรียนขนาดเล็ก”. วิทยานิพนธ์ดุษฎีนิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต. คณะศึกษาศาสตร์: มหาวิทยาลัยบูรพา, 2556.
ปรียาพร วงศ์อนุตรโรจน์. การบริหารงานวิชาการ. กรุงเทพฯ: พิมพ์ดี จำกัด, 2553.
ปาลีวรรณ สิทธิการ. “รูปแบบการบริหารโครงสร้างสู่ความเป็นเลิศของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาในเขตจังหวัดภาคใต้”. วิทยานิพนธ์ดุษฎีนิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต. คณะศึกษาศาสตร์: มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, 2557.
พัชรี โภคสวัสดิ์. ปัจจัยที่ส่งผลต่อการคิด. ออนไลน์. www.gotoknow.org. [5 กันยายน 2563].
พรสวรรค์ ศิริวัฒน์. “การพัฒนาครูด้านการจัดการเรียนรู้ที่เน้นกระบวนการคิดโดยใช้ หลักการบริหารวงจร PDCA โรงเรียนบ้านโชคนาสาม อำเภอปราสารท สำนักงานเขต พื้นที่การศึกษาสุรินทร์ เขต 3”. วิทยานิพนธ์ครุศาสตรมหาบัณฑิต. คณะบริหารการศึกษา: มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์, 2554.
ภารดี อนันต์นาวี. หลักการ แนวคิด ทฤษฎี ทางการบริหารการศึกษา. ชลบุรี: มนตรี, 2552.
สถาบันเพิ่มผลผลิตแห่งชาติ. กรณีศึกษา Best practies. กรุงเทพฯ: ซีเอ็ดยูเคชั่น, 2548.
สมาน อัศวภูมิ. “ความเป็นเลิศและการจัดการความเป็นเลิศ”. วารสารบริหารการศึกษาบัวบัณฑิต มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี. ปีที่ 16 ฉบับที่ 1 (มกราคม–มิถุนายน 2559). 1–7.
สราวุฒิ นิ่มนวล. “รูปแบบการบริหารสถานศึกษาเพื่อพัฒนาคุณภาพของครูผู้สอนในศตวรรษที่ 21 สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเพชรบุรี”. วิทยานิพนธ์ดุษฎีนิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต. คณะศึกษาศาสตร์: มหาวิทยาลัยนอร์ทกรุงเทพ, 2565.
สุธาสินี แม้นญาติ. “โมเดลความสัมพันธ์โครงสร้างปัจจัยที่ส่งผลต่อภาวะผู้นำเชิงจริยธรรมของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดกรมส่งเสริมการปกครองส่วนท้องถิ่น”. วิทยานิพนธ์ดุษฎีนิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต. คณะศึกษาศาสตร์: มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 2554.
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ. รางวัลคุณภาพการบริหารจัดการภาครัฐ (PMQA) ประจำปี พ.ศ. 2558. กรุงเทพฯ: วิชั่น พริ้นท์ แอนด์ มีเดีย, 2558.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. แนวทางการประเมินคุณภาพตามมาตรฐานการศึกษาระดับปฐมวัย ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน และระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานศูนย์การศึกษาพิเศษ. กรุงเทพฯ: ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด, 2561.
สมพงษ์ เกษมสิน. การบริหาร. กรุงเทพฯ: ไทยวัฒนาพานิช, 2546.
นงลักษณ์ ใจฉลาด. “วิชาหลักในการบริหารกิจกรรมและกิจการ นักเรียน สาขาวิชาบริหารการศึกษา คณะครุศาสตร์”. เอกสารประกอบการสอน. คณะครุศาสตร์: มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม, 2556.
Bobbi Deporter. The 8 Keys of Excellence: Principles to Live By. Oxford: Forum Learning, 2000.
Frederick W. Taylor. The Principles of Scientific Management. New York: Harper, 1916.
Henri Fayol. General and Industrial Management. London: Sir Isaac Pitman & Sons, 1949.
I. C. Barnard. School Leadership and Management. London: Paul Chapman, 1997.
L. Gulick and L. Urwick. Papers on the Science of Administration. New York: Institute of Public Administration, 1937.
Marsha Speck. The Principalship: Building a Learning Community. New Jersey: Prentice-Hall, 1999.
M. P. Follett. Dynamic Administration. New York: Harper & Row, 1941.
R. Kaufman. “A System Approach to Psychotherapy”. Psychotherapy: Theory, Research & Practice. Vol. 14 No. 3 (Fall 1977). 286–292.
W. Edwards Deming. Out of the Crisis. Massachusetts: The MIT Press, 1986.
W. K. Hoy and C. G. Miskel. Educatioal Administration: Theory, Research and Practice. 6th ed. Singapore: McGraw-Hill, 2001.
