หลักฐานการเผยแผ่พระพุทธศาสนานอกอินเดียในสมัยพุทธกาล

บทคัดย่อ

การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเป็นสิ่งที่เริ่มเกิดขึ้นตั้งแต่การตรัสรู้ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า หลักฐานพุทธประวัติที่ปรากฏในคัมภีร์บาลีโดยมากมักจะเป็นเรื่องราวภายในแผ่นดินอินเดีย ส่วนเรื่องราวภายนอกอินเดียมีเป็นส่วนน้อย ทำให้อาจมีผู้คนบางส่วนคิดว่าในสมัยพุทธกาลพระพุทธศาสนาถูกจำกัดวงอยู่ในเฉพาะอินเดียเท่านั้น แต่จากการศึกษาพบว่า มีหลักฐานบ่งชี้ให้เห็นว่าการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมระหว่างอารยธรรมมีมาตั้งแต่หลายพันปีก่อนคริสตศักราช ด้วยสาเหตุหลายอย่างต่างวาระกัน ตั้งแต่การอพยพ การสงคราม การค้าขาย การศึกษา เป็นต้น ในสมัยพุทธกาลมีหลักฐานปรากฎในคัมภีร์ที่แสดงถึงการเดินทางไปเผยแผ่ยังที่ต่าง ๆ อยู่หลายแห่ง รวมทั้งปรากฏชื่อเรียกสถานที่อีกหลายแห่งที่อยู่นอกอินเดีย แสดงให้เห็นว่าพระพุทธศาสนาถูกเผยแผ่ไปนอกแผ่นดินอินเดียด้วยวิธีการต่าง ๆ ตั้งแต่สมัยพุทธกาล จากหลักฐานทางโบราณสถาน โบราณวัตถุ จารึก คัมภีร์ วัฒนธรรมท้องถิ่น ตำนาน ฯลฯ ถึงแม้ว่าหลักฐานเหล่านี้มีน้ำหนักความน่าเชื่อถือมากน้อยต่างกัน แต่การแสดงคำตอบมีความสัมพันธ์และสอดคล้องไปในทิศทางเดียวกันที่จะแสดงให้เห็นว่าพระพุทธศาสนาถูกเผยแผ่ไปนอกอินเดียตั้งแต่สมัยพุทธกาล