บทบาทม้าอุปการในการแสดงโขน
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาท และกระบวนท่ารำของตัวละครม้าอุปการในการแสดงโขน เรื่อง รามเกียรติ์ ตอนปล่อยม้าอุปการ โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ อาศัยการศึกษาเอกสาร การสังเกตการแสดง และการสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิด้านนาฏศิลป์ วิเคราะห์ในลักษณะการบรรยายเชิงพรรณนา
ผลการวิจัยพบว่า
- ม้าอุปการ มีบทบาทสำคัญในฐานะพาหนะของพระราม สื่อถึงอำนาจ ความภักดี และความศักดิ์สิทธิ์ ผ่านท่ารำที่สง่างามและทรงพลัง สะท้อนคติความเชื่อเรื่องอำนาจและบารมีของกษัตริย์ในการแสดงนาฏศิลป์ไทย
- กระบวนท่ารำของม้าอุปการ ผสมผสานนาฏยศัพท์มาตรฐานกับท่าทางเลียนแบบธรรมชาติของม้า เช่น การก้าวเดิน การกระโดด และการกระทืบเท้า แสดงถึงพลังและความสง่างามอย่างสอดคล้องกับจังหวะและอารมณ์ของการแสดงโขน
จากการวิเคราะห์ด้วยทฤษฎีภาษากายและทฤษฎีบทบาททางสังคม สามารถอธิบายได้ว่า ผู้แสดงใช้ร่างกายเป็นภาษาสื่อสารเชิงสัญลักษณ์เพื่อถ่ายทอดบทบาทของม้าอุปการ อันสะท้อนทั้งอารมณ์ บุคลิกภาพ และสถานะทางสังคมในเรื่องรามเกียรติ์ ผลการวิจัยจึงนำไปสู่องค์ความรู้ใหม่ว่า ตัวละครสัตว์ในโขนไม่ได้เป็นเพียงองค์ประกอบประกอบเรื่อง แต่มีบทบาทสำคัญในการสร้างความหมายทางศิลปะและวัฒนธรรม สามารถต่อยอดไปสู่การศึกษาเชิงเปรียบเทียบกับตัวละครสัตว์อื่น ๆ และการประยุกต์ใช้ในการเรียนการสอนนาฏศิลป์ไทย
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กรมศิลปากร. (2532). วรรณกรรมสมัยธนบุรี เล่ม 1. กรุงเทพฯ: อมรินทร์ พริ้นติ้ง กรุ๊พจำกัด.
_______. (2540). วรรณกรรมสมัยรัตนโกสินทร์ บทละคร เรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 1 (เล่ม1). (พิมพ์ครั้งที่ 9). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์ศิลปาบรรณา.
_______. (2540). วรรณกรรมสมัยรัตนโกสินทร์ บทละครเรื่องรามเกียรติ์พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 1 (เล่ม 2). (พิมพ์ครั้งที่ 9). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์ศิลปาบรรณา.
_______. (2540). วรรณกรรมสมัยรัตนโกสินทร์ บทละครเรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 1 (เล่ม 4). (พิมพ์ครั้งที่ 9). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์ศิลปบรรณาคาร.
ไมโครไบโอเทค จำกัด, บริษัท. (2565). 6 สายพันธุ์ม้าที่นิยมมากที่สุดในโลก. เรียกใช้เมื่อ 13 กันยายน 2568 จาก https://micro-biotec.com/uncategorized/
พนม ลิ้มอารีย์. (2533). การแนะแนวเบื้องต้น. กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร์.
ราชบัณฑิตยสถาน. (2525). พจนานุกรมศัพท์วรรณกรรมไทย. กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน.
สุรพล วิรุณรักษ์. (2547). วิวัฒนาการนาฏยศิลป์ไทยในกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อติโรจน์ ปพัฒน์เปรมสิริ. (2560). บรรพบุรุษม้าไม่ได้กินหญ้า แต่กินผลไม้ฉ่ำน้ำ. เรียกใช้เมื่อ 15 กันยายน 2568 จาก https://www.scimath.org/lesson-biology/item/7129-2017-06-04-07-54-51
Ensminger, M. E., & Oldfield, B. W. (1986). Horses and horsemanship. Interstate Publishers, Inc.
