การพัฒนาระบบการสืบค้นข้อมูลเอกสารคัมภีร์โบราณทางพระพุทธศาสนาของวัดเพื่อสร้างแหล่งเรียนรู้ในท้องถิ่นของจังหวัดลำพูน
คำสำคัญ:
การพัฒนา, ระบบการสืบค้น, คัมภีร์โบราณ, แหล่งเรียนรู้ในท้องถิ่นบทคัดย่อ
การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษารวบรวมและวิเคราะห์เนื้อหาเอกสารคัมภีร์โบราณทางพระพุทธศาสนาในพื้นที่จังหวัดลำพูน 2) พัฒนาระบบการสืบค้นเอกสารคัมภีร์โบราณทางพระพุทธศาสนาของวัดในจังหวัดลำพูน และ 3) สร้างแหล่งเรียนรู้ท้องถิ่นและถ่ายทอดองค์ความรู้คัมภีร์โบราณทางพระพุทธศาสนาของวัดในจังหวัดลำพูน เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์ และการสนทนากลุ่มเฉพาะ แล้วนำมาวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหาและนำเสนอแบบพรรณนาความ
ผลการวิจัยพบว่า
1. คัมภีร์โบราณในลำพูนมีความหลากหลายด้านเนื้อหา ภาษา และวัสดุจารึก ครอบคลุมหลักธรรมพื้นฐาน นิทานชาดก จริยธรรม และประวัติศาสตร์ท้องถิ่น สะท้อนอิทธิพลพระพุทธศาสนาเถรวาทจากลังกา
ที่ปรับให้เข้ากับบริบทล้านนา
2. การพัฒนาระบบสืบค้นดิจิทัลช่วยให้เข้าถึงข้อมูลคัมภีร์ผ่านคำสำคัญ หมวดหมู่ หรือชื่อวัดอย่างสะดวกและแม่นยำ เป็นเว็บไชด์สืบค้นด้านคัมภีร์จริยาปิฎก ฉบับวัดบ้านโฮ่งหลวง ตำบลบ้านโฮ่ง อำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูน และมูลกัมมัฏฐาน ฉบับวัดบ้านหลุก ตำบลเหมืองง่า อำเภอเมือง จังหวัดลำพูน โดยเน้นความง่ายต่อการใช้งานสำหรับทุกกลุ่มเป้าหมาย
3. การสร้างแหล่งเรียนรู้ท้องถิ่น จัดตั้งแหล่งเรียนรู้เอกสารคัมภีร์โบราณหอไตรวัดป่าป๋วย ลำพูนเพื่อรวบรวม อนุรักษ์ และเผยแพร่คัมภีร์โบราณอักษรธรรมล้านนา ซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น ช่วยให้ชุมชนมีส่วนร่วมจริง ทำให้ภูมิปัญญาล้านนาเชื่อมอดีตกับปัจจุบันและสืบสานอย่างยั่งยืน
เอกสารอ้างอิง
เกษียร มะปะโน. (2548). วรรณคดีและวัฒนธรรมล้านนา. เชียงใหม่: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
คณาจารย์ มหาวิทยาลัยจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2550). ประวัติศาสนาพระพุทธศาสนา. กรุงเทพมหานคร : ห้างหุ้นส่วนจำกัด นวสาส์นการพิมพ์.
ฉัตรยุพา สวัสดิพงษ์ และ อุดม รุ่งเรืองศรี. (2527). วรรณกรรมลายลักษณ์ล้านนา.เอกสารประกอบนิทรรศการวรรณกรรมล้านนา (อัดสำเนา). เชียงใหม่: คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยพายัพ.
ดิเรก อินจันทร์. (2563). การศึกษาคัมภีร์ใบลาน พับสา และจารึกเพื่อสนับสนุนข้อมูลการท่องเที่ยว. สำนักศิลปะและวัฒนธรรม. มหาวิทยลัยราชภัฏเชียงใหม่.: กองทุนวิจัยมหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่
นลินี กาศแสวง. (2564). การเชื่อมโยงความในเอกสารโบราณท้องถิ่นจังหวัดแพร่. วิทยานิพนธ์หลักสูตรศิลปศาสตรมหา สาขาวิชาภาษาไทย. บัณฑิตบัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยนเรศวร.
นาฏวิภา ชลิตานนท์ (2524). ประวัติศาสตร์นิพนธ์ไทย. มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
บุญเหลือ บุราณสาร. (2548). คัมภีร์ใบลานกับกฎหมายท้องถิ่น. เชียงใหม่: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
พระชยานันทมุนี และคณะ. (2562). การสืบค้นและการอนุรักษ์คัมภีร์ใบลานล้านนาของวัดเพื่อสร้างแหล่งเรียนรู้ในท้องถิ่นภาคเหนือ. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์, 6(1),126-145.
พระเทพสุวรรณเมธี (สุชาติ กิตติปญฺโญ) และคณะ. (2559). การพัฒนาระบบสืบค้นและการอนุรักษ์เอกสารและคัมภีร์โบราณของวัดในสังคมไทย. รายงานวิจัย. วิทยาเขตบาฬีศึกษาพุทธโฆส นครปฐม : มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระมหาสุทิตย์ อาภากโร (อบอุ่น), (2548). การศึกษาองค์ความรู้และภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ปรากฏในวรรณกรรมพระพุทธศาสนาเรื่องอานิสงส์และคัมภีร์ที่ใช้เทศน์ในเทศกาลต่าง ๆ ของล้านนา. วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา. บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรราชวิทยาลัย.
มุณี พันทวี. (2541). ภูมิปัญญาล้านนาในคัมภีร์โบราณ. เชียงใหม่: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
ลมูล จันทร์หอม. (2538). ประวัติศาสตร์และวรรณกรรมล้านนา. เชียงใหม่: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
ศูนย์วิจัยพระพุทธศาสนา. (2560). พระพุทธศาสนาและการสืบทอดคำสอน. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
สมเกียรติ ศรีปัญญา. (2552). การจัดการแหล่งเรียนรู้เพื่อพัฒนาการศึกษา. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์ไทยศึกษา.
Barcelos, L. V., & Penteado, R. D. (2017). Agile Software Development: An Overview of Agile Methods and Practices. Journal of Computer Science Applications and Information Technology.
Branch, Robert Maribe. (2009). Instructional Design: The ADDIE Approach. New York: Springer.
Booth, Wayne C. (2011). The Craft of Research, 3rd ed. Chicago: The University of Chicago Press.
Smith, Abby. (2013). Preservation in the Age of Large -Scale Digitization: A White Paper. Washington D.C.: Council on Library and Information Resources.
Smith, Gregory A., and David Sobel. (2010). Place- and Community-Based Education in Schools.New York: Routledge.
Williams, David, and Michael Brown. (2009). Local Culture and Education: Approaches to Teaching with Community Identity. London: Education Press.
