รูปแบบการสร้างภูมิคุ้มกันตามหลักสติของประชาชนในจังหวัดแพร่
คำสำคัญ:
รูปแบบ, ภูมิคุ้มกัน, หลักสติบทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 2 ประการ คือ 1. เพื่อพัฒนากิจกรรมเสริมสร้างภูมิคุ้มกันตามหลักสติของประชาชนในจังหวัดแพร่ และ 2. เพื่อพัฒนาและยกระดับกระบวนการสร้างภูมิคุ้มกันตามหลักสติของประชาชนในจังหวัดแพร่ เป็นการวิจัยเพื่อการพัฒนา โดยใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ และวิจัยเชิงปฏิบัติการ
โดยมีกลุ่มเป้าหมายในการวิจัย ได้แก่ เยาวชน จำนวน 50 คน และประชาชน จำนวน 50 คน ผลการวิจัยพบว่า 1) ได้พัฒนาชุดกิจกรรมเสริมสร้างภูมิคุ้มกันตามหลักสติของประชาชนในจังหวัดแพร่ จำนวน 11 กิจกรรม แบ่งเป็น 2 มิติ คือ (1) ภูมิคุ้มกันทางสังคมตามหลักสติ คือ การมีสติในการรับรู้ การรู้จัก การไม่ตัดสินถูกผิด การอยู่กับปัจจุบัน และ (2) ภูมิคุ้มกันทางจิตใจตามหลักสติ คือ การมีสติเพื่อสามารถควบคุมอารมณ์ การกำจัดความเครียดจากทุกข์ทางสังคม และการรู้จักปล่อยวาง 2) การพัฒนาและยกระดับกระบวนการสร้างภูมิคุ้มกันตามหลักสติของประชาชนในจังหวัดแพร่ มีกระบวนการถ่ายทอดกิจกรรมเสริมสร้างภูมิคุ้มกันตามหลักสติ 5 ขั้นตอน ได้แก่ (1) การเตรียมการก่อนการวางแผน (2) การวิเคราะห์ข้อมูลและปัญหา (3) การกำหนดกิจกรรมต่าง ๆ (4) การปฏิบัติน และ (5) การประเมินผล ในการสังเคราะห์กระบวนการถ่ายทอดกิจกรรมเสริมสร้างภูมิคุ้มกันตามหลักสติของประชาชนในจังหวัดแพร่ ที่เน้นให้เกิดการพัฒนาองค์ความรู้ ทักษะ และเจตคติของผู้เรียนอย่างสมดุล ได้แก่ (1) Construct การสร้างความรู้ด้วยตนเอง (2) Interaction การให้มีปฏิสัมพันธ์ต่อกัน เรียนรู้จากกันแลกเปลี่ยนข้อมูลความคิดและประสบการณ์ (3) Participation การให้มีบทบาทมีส่วนร่วมในการเรียนรู้มากที่สุด (4) Process หรือ Product การให้ได้เรียนรู้กระบวนการควบคู่ไปกับผลงาน (5) Application การให้นำความรู้ที่ได้ไปใช้ให้เป็นประโยชน์ในชีวิตประจำวัน การยกระดับด้วยการสร้างระบบ กลไก และรูปแบบการขับเคลื่อนเครือข่ายการมีส่วนร่วมหน่วยงาน/องค์กรในพื้นที่จังหวัดแพร่ เพื่อเสริมสร้างภูมิคุ้มกันตามหลักสติของประชาชนในจังหวัดแพร่
เอกสารอ้างอิง
กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข. (2542). “การส่งเสริมสุขภาพจิตที่ดี”. วารสารสุขภาพจิตแห่งประเทศไทย. ปีที่ 7 (3) สิงหาคม 2542, 180-188.
กรมสุขภาพจิต. (2552). เปลี่ยนร้ายกลายเป็นดี พลังสุขภาพจิต (RQ: Resilience quotient). นนทบุรี : ดีน่าดู.
เกรียงศักดิ์ ฟองคำ และคณะ. (2557). “ยุวสล่า : การถ่ายทอดและพัฒนาทักษะงานสล่าพุทธศิลป์รุ่นเยาว์ จังหวัดแพร่”. รายงานการวิจัย. กองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยแนะนวัตกรรม.
จงลักษณ์ เผือกผิววงศ์. ขันทอง วัฒนะประดิษฐ์ และพูนสุข มาศรังสรรค์. (2561). การประยุกต์ใช้สติในการดำเนินชีวิตประจำวัน: ศึกษากรณีผู้ปฏิบัติธรรมวัดคู้บอน. Journal of MCU Peace Studies. Special Issue 2561, 146-159.
จิราภรณ์ เรืองดิษฐ์ กาลนิล และคณะ. (2559). ยุทธศาสตร์การเสริมสร้างภูมิคุ้มกันทางสังคมของเด็กและเยาวชนระดับประถมศึกษาในเขตเทศบาลนครอุดรธานี. วารสารบัณฑิตศึกษา มนุษยศาสตร์สังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. ปีที่ 5 (2) กรกฎาคม - ธันวาคม 2559, 208-236.
ประกอบ กรรณสูตร. (2542). สถิติเพื่อการวิจัยทางพฤติกรรมศาสตร์. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรงเทพมหานคร : ด่านสุทธาการพิมพ์.
ประเวช ตันติพิวัฒนสกุล. (2552). คู่มือ การใช้ VCD สื่อการเรียนรู้ เรื่อง เติมเต็มความเข้มแข็งทางใจ ชุดที่ 2. (นนทบุรี : แผนงานสร้างเสริมสุขภาพจิตเพื่อสุขภาวะสังคมไทย.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต). (2553). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม. พิมพ์ครั้งที่ 18. นนทบุรี: เพิ่มทรัพย์การพิมพ์.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พุทธทาสภิกขุ. (2554). พจนานุกรมธรรม ฉบับพุทธทาส. ธรรมสภา : สถาบันบันลือธรรม.
พัชรินทร์ นินทจันทร์. (2558). ความแข็งแกร่งในชีวิต แนวคิด การประเมิน และการประยุกต์ใช้. กรุงเทพมหานคร : บริษัท จุดทอง จำกัด, 2558.
วรรณวีร์ บุญคุ้ม และคณะ. (2564). “การยกระดับการศึกษาด้วยนวัตกรรมท้องถิ่นเพื่อคุณภาพการศึกษาของเด็ก เยาวชนและคนในพื้นที่จังหวัดกาญจนบุรี”. รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์. กองทุนส่งเสริม ววน. และหน่วย บพท.
ศุกร์ใจ เจริญสุข เพ็ญพรรณ พิทักษ์สงคราม และไมเคิล คริสโตเฟอร์. (2555). ความหมายและปัจจัยบ่มเพาะสติจากประสบการณ์ของสตรีไทยที่ปฏิบัติธรรม. วารสารพยาบาล. กระทรวงสาธารณสุข 2555, 170-183.
สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก. (2557). ความเข้าใจเรื่องชีวิต. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหามกุฎราชวิทยาลัย.
องค์การบริหารส่วนจังหวัดแพร่. (2566). ข้อมูลพื้นฐานองค์การบริหารส่วนจังหวัดแพร่. กองยุทธศาสตร์และงบประมาณ: องค์การบริหารส่วนจังหวัดแพร่.
อำนาจ ไพนุชิต. (2561). “การพัฒนาโปรแกรมการฝึกเจริญสติเพื่อพัฒนาสติบุคคลากรของโรงเรียนและสติของโรงเรียนสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาประจวบคีรีขันธ์”. ปริญญานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาการวิจัยและพัฒนาศักยภาพมนุษย์. คณะศึกษาศาสตร์ : บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
Brown, V., & Olson, K. (2015). The Mindful School Leader: Practices to Transform Your Leadership and School. Corwin A SAGE Company: Thousand Oaks California 91320.
George, B. (2012). "Mindfulness Helps You Become a Better Leader", Harvarvard Business Review blog, Retrived from http:// blogs.hbr.org/2014/10/mindfulness-helps-you-become-a. [April 25, 2024].
Stevens, Jamess. (2002). Applied Multivariate Statistics for the Social Sciences. 4th ed. NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
