วิเคราะห์หลักบัญญัติพระวินัย 10 ประการ: กรณีศึกษา การตัดสินปัญหาพระวินัยช่วงสังคายนาครั้งที่ 1 ของพระมหากัสสปะ และการพิจารณาปัญหาคณะสงฆ์ในยุคปัจจุบัน

บทคัดย่อ

ปัญหาที่เกิดขึ้นแก่คณะสงฆ์ตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบันสาเหตุใหญ่อย่างหนึ่งเกิดจากการผิดพระวินัย เมื่อปัญหาใดๆเกิดแก่คณะสงฆ์แล้วเป็นหน้าที่ของผู้ปกครองที่จะดำเนินการตัดสินปัญหานั้นๆ หลักการอย่างหนึ่งที่สามารถนำมาใช้พิจารณาปัญหาด้านพระวินัยคือ หลักบัญญัติพระวินัย 10 ประการของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ดังนั้นบทความนี้จึงมุ่งนำเสนอการวิเคราะห์หลักบัญญัติพระวินัย 10 ประการ เพื่อนำมาศึกษาการตัดสินปัญหาพระวินัยช่วงทำสังคายนาครั้งที่ 1 ของพระมหากัสสปะตลอดจนนำมาใช้พิจารณาปัญหาของคณะสงฆ์ในยุคปัจจุบัน โดยรวบรวมหลักฐานจากเอกสารชั้นปฐมภูมิ คือ พระไตรปิฎกและเอกสารที่เกี่ยวข้อง แล้วนำมาศึกษาวิเคราะห์ร่วมกัน ผลการศึกษาพบว่า ประโยชน์แห่งการบัญญัติพระวินัย 10 ประการ ได้แก่ 1) เพื่อความยอมรับว่าดีแห่งสงฆ์ 2) เพื่อความสำราญแห่งสงฆ์ 3) เพื่อข่มบุคคลผู้เก้อยาก 4) เพื่ออยู่สำราญแห่งภิกษุผู้มีศีลเป็นที่รัก 5) เพื่อป้องกันอาสวะอันจะบังเกิดในปัจจุบัน 6) เพื่อกำจัดอาสวะอันจักบังเกิดในอนาคต 7) เพื่อความเลื่อมใสของชุมชนที่ยังไม่เลื่อมใส 8) เพื่อความเลื่อมใสของชุมชนที่เลื่อมใสแล้ว 9) เพื่อความตั้งมั่นแห่งพระสัทธรรม 10) เพื่อถือตามพระวินัย จากหลักบัญญัติพระวินัยดังกล่าว สามารถจัดลงได้ 5 ประการหลัก คือ 1) ปรารภประโยชน์เพื่อความงดงามและอยู่เป็นสุขแห่งสงฆ์ 2) ปรารภประโยชน์เพื่อข่มและยกย่องแห่งบุคคล 3) ปรารภประโยชน์เพื่อการป้องกันและกำจัดกิเลสอาสวะ 4) ปรารภประโยชน์เพื่อความเลื่อมใสแห่งชุมชน 5) ปรารภประโยชน์เพื่อความตั้งมั่นสืบไปแห่งพระธรรมวินัย หลักการนี้สังเคราะห์เข้ากันได้กับการตัดสินปัญหาพระวินัยช่วงทำสังคายนาครั้งที่ 1 ของพระมหากัสสปะ และสามารถนำมาใช้พิจารณาปัญหาของคณะสงฆ์ในยุคปัจจุบันได้