การบริหารจัดการปกครองสมัยราชวงศ์ศรีธรรมาโศกราช

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์รูปแบบการบริหารจัดการปกครองของราชวงศ์ศรีธรรมาโศกราช โดยใช้วิธีการศึกษาค้นคว้าจากคัมภีร์ทางศาสนา ตำรา งานวิจัย วารสาร เว็บไซต์ และบทความวิชาการในรูปแบบต่าง ๆ แล้วนำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์อย่างเป็นระบบ ผลการศึกษา พบว่า หลังจากการล่อมสลายของอาณาจักรศรีวิชัย ต่อมา ราชวงศ์ศรีธรรมาโศกราช เป็นราชวงศ์ที่มีบทบาทสำคัญต่อการบริหารจัดการปกครอง การพัฒนาระบบการเมือง และวัฒนธรรมในคาบสมุทรภาคใต้ของไทย ระหว่างพุทธศตวรรษที่ 13–18 โดยมีนครศรีธรรมราชเป็นศูนย์กลางของอาณาจักร มีลักษณะการปกครองแบบรวมศูนย์อำนาจอยู่ภายใต้พระมหากษัตริย์ผู้ทรงเป็นทั้งผู้นำทางการเมืองและศาสนาการจัดระเบียบสังคมอาศัยหลักธรรมาภิบาลตามแนวทางพุทธศาสนา ผสมผสานกับจารีตประเพณีท้องถิ่น และอิทธิพลจากอินเดียใต้ ตัวอย่างสำคัญ ได้แก่ ระบบจตุสดมภ์ การแบ่งเขตการปกครองออกเป็นเมืองลูกหลวงและเมืองประเทศราช ตลอดจนการแต่งตั้งขุนนางตามตำแหน่งและบทบาทหน้าที่อย่างชัดเจน การบริหารจัดการดังกล่าวไม่เพียงแต่เอื้อต่อการสร้างเสถียรภาพทางการเมืองเท่านั้น โดยมีลักษณะการปกครองแบบการปกครองแบบราชาธิปไตยรวมศูนย์ แต่มีรูปแบบการปกครองที่มีความพิเศษผ่านการผสมผสานระหว่าง การปกครองแบบจักรพรรดิ และการปกครองแบบธรรมราชา โดยผู้วิจัยเรียกชื่อระบบการปกครองแบบผสมผสานนี้ว่า “จักรพรรดิธรรมราชา” ระบบการปกครองที่พระราชาทรงใช้หลักทสพิธราชธรรมในการปกครองอาณาจักรทั้ง 12 เมือง โดยมีพระบรมธาตุนครศรีธรรมราชเป็นศูนย์กลาง และยังเป็นรากฐานสำคัญต่อการเผยแพร่พระพุทธศาสนามาจนถึงปัจจุบัน