การพัฒนารูปแบบกิจกรรมจิตอาสาวิถีพุทธของเยาวชนแบบมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายเพื่อสร้างสรรค์สิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืนในจังหวัดแพร่

ผู้แต่ง

  • ฉวีวรรณ สุวรรณาภา วิทยาลัยสงฆ์แพร่ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
  • นพรัตน์ รัตนวงศ์ วิทยาลัยสงฆ์แพร่ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
  • เขมิกา วริทธิ์วุฒิกุล วิทยาลัยสงฆ์แพร่ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
  • สุพจน์ แก้วไพฑูรย์ วิทยาลัยสงฆ์แพร่ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

คำสำคัญ:

การพัฒนาสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน, กิจกรรมจิตอาสา, เยาวชน

บทคัดย่อ

การศึกษานี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบกิจกรรมจิตอาสาวิถีพุทธของเยาวชนแบบมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายเพื่อสร้างสรรค์สิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืนในจังหวัดแพร่ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ที่เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการการสัมภาษณ์เชิงลึก การสนทนากลุ่ม พื้นที่ในการเก็บข้อมูล ได้แก่ ชุมชนบ้านทุ่งศรี ชุมชนบ้านเหมืองหม้อ ชุมชนบ้านปิน โดยมีผู้ให้ข้อมูลสำคัญรวมทั้งหมด 25 รูป/คน ประกอบด้วย แกนนำเยาวชน จำนวน 9 คน ผู้นำชุมชน/ผู้แทน จำนวน 3 คน ผู้ปกครองแกนนำเยาวชน จำนวน 6 คน. ผู้ปฏิบัติงานด้านศาสนา จำนวน 3 รูป ผู้บริหารองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น/ผู้แทน จำนวน 2 คน นักวิชาการด้านการศึกษา จำนวน 2 คน โดยการเลือกแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย แบบสัมภาษณ์เชิงลึก (in- depth Interviews) และแบบสนทนากลุ่ม (Focus groups Discussion) วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า

รูปแบบกิจกรรมจิตอาสาประกอบด้วย 3 ด้านหลัก ได้แก่ 1. การกำจัดขยะและการพัฒนานวัตกรรมจัดการขยะชุมชนจนเกิดต้นแบบ ชุมชนอยู่พอดี มีพอใช้ ใจเป็นสุข 2. การจัดการพื้นที่สาธารณะโดยความร่วมมือของประชาชน และหน่วยงานภาครัฐเพื่อใช้ประโยชน์ร่วมกันอย่างยั่งยืน และ 3. การเพิ่มพื้นที่สีเขียวตามแนวคิด BCG Model เพื่อส่งเสริมเศรษฐกิจสีเขียว และชุมชนคาร์บอนต่ำ กิจกรรมจิตอาสาของเยาวชนสะท้อนพฤติกรรมในสามมิติ ได้แก่ การช่วยเหลือผู้อื่น การเสียสละต่อสังคม และความมุ่งมั่นพัฒนาซึ่งล้วนส่งผลให้เยาวชนมีจิตสำนึกพลเมืองดีตามแนวคิดพุทธจิตอาสา และนำไปสู่การพัฒนาชุมชนอย่างสมดุล และยั่งยืน

เอกสารอ้างอิง

กมลวรรณ ฝักฝ่าย. (2566). การจัดการสิ่งแวดล้อมในจังหวัดแพร่: ปัญหาและแนวทางการแก้ไข. วารสารการพัฒนาชุมชน, 11(1), 45–59.

ชูชาติ พ่วงสมจิต. (2560). การเรียนรู้เชิงพุทธเพื่อการพัฒนาชุมชน. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2555). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม. กรุงเทพฯ: มูลนิธิพุทธธรรม.

พระไพศาล วิสาโล. (2563). ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับจิตอาสา. มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม.

พวงผกา จินดาวงศ์. (2561). การส่งเสริมเยาวชนจิตอาสาเพื่อการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม. วารสารพัฒนาชุมชน, 14(2), 55–68.

Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.

Campos-García, I. (2024). Human Resource Management and Sustainability: Bridging Theory and Practice. Business Strategy and the Environment, 33(6), 376-389.

Chen, L. (2021). Youth volunteerism and social engagement: Challenges and opportunities. Journal of Social Work, 15(2), 45–60.

De Silva, C. (2014). Integrating Buddhist principles for environmental conservation. Journal of Buddhist Ethics.

Duker, P., & Klanarongchao, S. (2022). Community-based conservation of the Ngao River in Thailand: a networked story of success. Society & Natural Resources, 35(12), 1315-1332.

Hariram, T., Singh, R., & Kaur, P. (2020). Community-centered environmental development: Ecological, social, and economic benefits. Journal of Sustainable Community Development, 7(2), 115–130.

Kumar, R., & Singh, P. (2022). Motivational factors influencing youth volunteering behavior. Social Science Review, 18(3), 110–125.

Lee, S. (2020). Developing leadership skills through volunteering among adolescents. Youth & Society, 52(4), 55–70.

Maslow, A. H. (1970). Motivation and personality (2nd ed.). New York, NY: Harper & Row.

Smith, J., & Johnson, K. (2021). The role of ethical values in youth volunteerism. Ethics and Education, 16(2), 202–218.

UNICEF Thailand. (2025). Between Generations, One Planet – A Landscape Analysis of Youth Climate and Environmental Action in Thailand. Bangkok: UNICEF

United Nations. (2015). Transforming our world: The 2030 agenda for sustainable development. New York, NY: United Nations.

Wainwright, Caroline & Marsham, John & Rowell, David & Finney, Declan & Black, Emily. (2020). Future Changes in Seasonality in East Africa from Regional Simulations with Explicit and Parameterized Convection. Journal of Climate. 34. 1-54.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

12-12-2025

รูปแบบการอ้างอิง

ฉวีวรรณ สุวรรณาภา, นพรัตน์ รัตนวงศ์, เขมิกา วริทธิ์วุฒิกุล, & สุพจน์ แก้วไพฑูรย์. (2025). การพัฒนารูปแบบกิจกรรมจิตอาสาวิถีพุทธของเยาวชนแบบมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายเพื่อสร้างสรรค์สิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืนในจังหวัดแพร่ . วารสาร มจร โกศัยปริทรรศน์, 3(3), 210–227. สืบค้น จาก https://so12.tci-thaijo.org/index.php/jmkr/article/view/5020