การพัฒนารูปแบบกิจกรรมเสริมสร้างพฤฒพลังของผู้สูงอายุโดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในตำบลน้ำโจ้ อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง
คำสำคัญ:
การบำบัดด้วยสมุนไพร, กิจกรรม, ผู้สูงอายุ, พฤฒพลัง, ลำปางบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อสร้างรูปแบบกิจกรรมเสริมสร้างพฤฒพลังของผู้สูงอายุโดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น 2) ประเมินผลการใช้รูปแบบกิจกรรมเสริมสร้างพฤฒพลังของผู้สูงอายุโดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น กลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ บุคคลที่มีอายุระหว่าง 60-69 ปี ที่อาศัยอยู่ตำบลน้ำโจ้ อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง จำนวน 15 คน ที่ได้มาจากการเลือกโดยอาสาสมัครที่ไม่มีประวัติการแพ้สมุนไพร สามารถสัมผัสพืชสมุนไพรได้ ไม่มีปัญหาทางร่างกาย เช่น ภูมิแพ้ หอบหืด ไม่มีความเสี่ยงต่อการเข้าร่วมกิจกรรม ยินดีและสามารถเข้าร่วมกิจกรรมได้ตลอดช่วงเวลาในทุกครั้งที่ดำเนินกิจกรรม เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย 1) รูปแบบกิจกรรมเป็นรูปแบบกิจกรรมเกี่ยวกับภูมิปัญญาท้องถิ่นของผู้สูงอายุ 2) แบบประเมินพฤฒพลังของผู้สูงอายุ และ 3) การสนทนากลุ่ม เป็นการจัดประชุมเพื่อแลกเปลี่ยนความคิดเห็นจากหัวข้อที่สนทนา เก็บข้อมูลสะท้อนผลการปฏิบัติร่วมกันเกี่ยวกับการเสริมสร้างพฤฒพลังโดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นกับผู้สูงอายุ สถิติที่ใช้ในงานวิจัย การหาค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ผลการศึกษาพบว่า
- รูปแบบกิจกรรมเสริมสร้างพฤฒพลังของผู้สูงอายุโดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นพัฒนาขึ้นโดยการสังเคราะห์ข้อมูลจากการสนทนากลุ่มของผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องในการส่งเสริมพฤฒพลังของผู้สูงอายุซึ่งประกอบไปด้วย 3 กิจกรรม ได้แก่ 1) การปลูกพืชสมุนไพร 2) การทำลูกประคบสมุนไพร และ3) การนวดโดยใช้ลูกประคบสมุนไพร โดยครอบคลุม 3 ด้าน คือ ด้านสุขภาพ ด้านการมีส่วนร่วมและด้านความมั่นคง มีค่าเฉลี่ยคุณภาพของเครื่องมือระหว่าง 4.77-4.96 และมีค่าเฉลี่ยรวมทุกกิจกรรมเท่ากับ 4.89 อยู่ในระดับเหมาะสมมากที่สุด
- ผู้สูงอายุมีค่าเฉลี่ยพฤฒพลังหลังเข้าร่วมกิจกรรมมากกว่าก่อนเข้าร่วมกิจกรรม คือ เพิ่มขึ้นจาก 2.60 เป็น 4.60 โดยมีค่าเฉลี่ยพฤฒพลังด้านสุขภาพมากที่สุด รองลงมาคือ ด้านการมีส่วนร่วมและด้านความมั่นคง ตามลำดับ
เอกสารอ้างอิง
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2564). สังคมผู้สูงอายุในปัจจุบันและเศรษฐกิจในประเทศไทย. [ออนไลน์] https://www.dop.go.th/th/know/15/926. [24 กันยายน 2566]
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2566). สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2565. กรุงเทพมหานคร : อมรินทร์คอร์เปอเรชั่นส์จำกัด (มหาชน)
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2566). สถิติผู้สูงอายุ. [ออนไลน์] https://www.dop.go.th/th/statistics_side?content=1&sub=2. [24 กันยายน 2566]
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2567). สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2566. กรุงเทพมหานคร : บริษัทโกโก้พริ้นท์ (ไทยแลนด์) จำกัด
กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ. (2566). รายงานผลการคัดกรองผู้สูงอายุ 3 หมอรู้จักคุณข้อมูลอำเภอแม่ทะ. [ออนไลน์] https://3doctor.hss.moph.go.th/. [24 กันยายน 2566]
กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์. (2553). พระราชบัญญัติผู้สูงอายุ พ.ศ. 2546 (ฉบับแก้ไข พ.ศ. 2553). พิมพ์ครั้งที่ 7. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์เทพเพ็ญวานิสย์.
ชรัญรักษ์ ปัญญามูลวงษา, ปณิสรา จันทร์ปาละ, ฉัตรสุดา มาทา, อังคณา เชื้อเจ็ดตน, วิมพ์วิภา บุญกลิ่น และอัมเรศ เนตาสิทธิ์. (2565). การพัฒนาชุดกิจกรรมเพื่อส่งเสริมพฤฒพลังสำหรับผู้สูงอายุกลุ่มติดบ้านตำบลน้ำโจ้ อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง. วารสารพฤติกรรมศาสตร์เพื่อการพัฒนา, 14(2), 80-97.
ชุติมา มาลัย, ปริญดา ศรีธราพิพัฒน์, อิทธิพล ดวงจินดา และอัศนี วันชัย. (2567). การมีสุขภาวะแบบพฤฒพลังของผู้สูงอายุไทยในสังคมสูงวัย การศึกษาสถานการณ์ในพื้นที่จังหวัดชัยนาทภายใต้บริบทพื้นที่ภาคกลางของประเทศไทย. วารสารวิจัยการพยาบาลและวิทยาศาสตร์สุขภาพ, 16(1), e268710.
ทวีวัฒน์ วัฒนกุลเจริญ. (2561). การพัฒนารูปแบบการจัดการความรู้โดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นผ่านชุมชนการเรียนรู้เสมือนจริงสำหรับการจัดการเรียนการสอนระดับประถมศึกษาในเขตภาคกลางตอนล่าง. รายงานการวิจัย. กรุงเทพมหานคร : มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
ปาหนัน กนกวงศ์นุวัฒน์, จุรีภรณ์ เจริญพงศ์, รัฐวุฒิ สมบูรณ์ธรรม, ณจิต วงศ์ชัย และณัฏฐา ดวงตา. (2564). การมีส่วนร่วมของชุมชนในการพัฒนาพฤฒพลังของผู้สูงอายุในอำเภอแก่งหางแมว จังหวัดจันทบุรี. วารสารศูนย์การศึกษาแพทยศาสตร์คลินิก โรงพยาบาลพระปกเกล้า, 38(2), 170-178.
ปาริชาต ญาตินิยม, สมคิด เทียมแก้ว, บุษรา ศรีชัย และจิรัชญา เหล่าคมพฤฒาจารย์. (2567). การเตรียมความพร้อมเข้าสู่วัยผู้สูงอายุอย่างมีคุณภาพของผู้ใหญ่ตอนปลายและผู้สูงอายุในบริบทชุมชน จังหวัดชัยภูมิ. วารสารสุขภาพและการพยาบาล มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี, 3(2), 47-62.
วนิดา ชุลิกาวิทย์, สุวิญ รักสัตย์ และสุเชาวน์ พลอยชุม. (2567). การเสริมสร้างพลังชีวิตของผู้สูงอายุตามแนวโสตาปัตติยังคธรรม. วารสารวิจยวิชาการ, 7(5), 27-44.
ศรีเรือน แก้วกังวาน. (2553). จิตวิทยาพัฒนาการชีวิตทุกช่วงวัย. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
สุธาวัลย์ ธรรมสังวาล และประกิจ อาษา (2567). การออกแบบผลิตภัณฑ์ส่งเสริมพฤฒพลังผู้สูงอายุชมรม เต้า เต๋อ ซิ่น ซี เพื่อสร้างเสริมรายได้จากทุนชุมชน แขวงแสมดำ เขตบางขุนเทียน กรุงเทพมหานคร. วารสารนิเทศสยามปริทัศน์, 23(2), 191-209.
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2553). แนวทางการนำภูมิปัญญาไทยเข้าสู่กระบวนการเรียนรู้นอกระบบโรงเรียนและการเรียนรู้ตามอัธยาศัย. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์ชุมชนสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2560). ดัชนีพฤฒพลังผู้สูงอายุไทย. กรุงเทพมหานคร : เท็กซ์แอนด์เจอร์นัลพับลิเคชั่น จํากัด.
