วารสารพุทธพัฒนศาสตร์ศึกษา (Online)

แนวทางการพัฒนาความเป็นเอกภาพด้านการจัดการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกธรรม ตามหลักสาราณียธรรมของพระสงฆ์จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

พระมหาจตุรงค์ จิรฏฺฐิโต — 2024-08-29

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์นำเสนอ คือ 1) ศึกษาสภาพหลักความเป็นเอกภาพด้านการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกธรรมของพระสงฆ์จังหวัดพระนครศรีอยุธยา 2) ศึกษาวิธีการพัฒนาความเป็นเอกภาพด้านการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกธรรมตามหลักสาราณียธรรมของพระสงฆ์ 3) เสนอแนวทางพัฒนาความเป็นเอกภาพด้านการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกธรรมตามหลักสาราณียธรรมของพระสงฆ์ในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา มีระเบียบวิจัยแบบผสมผสานระหว่างเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเป็นแบบสอบถาม โดยแจกแบบสอบถามพระภิกษุสงฆ์ในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา จำนวน 225 รูป และ แบบสัมภาษณ์ โดยสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 5 รูป/คน วิเคราะห์โดยหาค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานและการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการศึกษาพบว่า

1) สภาพหลักความเป็นเอกภาพด้านการศึกษาพระปริยัติธรรม แผนกธรรม ของพระสงฆ์จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยภาพรวมอยู่ในระดับมาก เมื่อพิจารณารายด้านจากมากไปหาน้อยพบว่า หลักสูตร ครูผู้สอน การจัดการเรียนการสอน การใช้สื่ออุปกรณ์และการประสานงาน ค่าเฉลี่ยต่ำสุด คือ การวัดผลและการประเมินผล ตามลำดับ

2) วิธีการพัฒนาความเป็นเอกภาพด้านการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกธรรมตามหลักสาราณียธรรมของพระสงฆ์ ในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา พบว่า สื่อและครูผู้สอน อยู่ในระดับดีมาก แต่ควรศึกษาเรื่องการทำสื่อช่วยสอนและเพิ่มการประชาสัมพันธ์ในด้านต่างๆ สร้างรูปแบบที่หลากหลาย เพิ่มครูให้มีจำนวนเพียงพอ นำครูมารวมสอนในอำเภอเดียวกันเพื่อแก้ปัญหาการขาดครูสอน

3) แนวทางพัฒนาความเป็นเอกภาพด้านการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกธรรมตามหลักสาราณียธรรมของพระสงฆ์ในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา ด้านการวัดผลและประเมินผล งบประมาณที่ได้รับไม่เพียงพอต่อการดำเนินงาน เช่น ค่าใช้จ่ายในการเดินทาง ควรมีการทบทวนงบประมาณด้านการส่งเสริมการศึกษาของพระภิกษุสงฆ์อย่างจริงจังและเร่งด่วนเพื่อให้เพียงพอในการดำรงอยู่ในเพศบรรพชิตและช่วยเหลือสังคมยุคปัจจุบันได้อย่างมีประสิทธิภาพ

แนวทางสร้างความสุขคนวัยทำงานด้วยหลักพุทธจิตวิทยา

ปทิตตา วิเศษบุปผากุล — 2024-08-29

ประชากรวัยทำงานเป็นประชาชนกลุ่มใหญ่ของประเทศ มีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศ เป็นผู้นำครอบครัว เป็นผู้ดูแลประชากรกลุ่มวัยต่าง ๆ ภายในครอบครัว แต่เนื่องจากภาวะการณ์แข่งขันที่สูง วิถีชีวิตเร่งรีบ ทำให้ขาดการละเลยดูแลสุขภาพของตัวเอง ประกอบกับความกดดันจากสภาพภายในตนและสภาพแวดล้อมรอบตัว ก่อให้เกิดความเครียดและมีพฤติกรรมสุขภาพที่ไม่เหมาะสม ดังนั้นการส่งเสริมสุขภาพประชากรกลุ่มวัยทำงานจึงเป็นสิ่งสำคัญ โดยเฉพาะการเตรียมความพร้อมเข้าสู่วัยผู้สูงอายุตั้งแต่เนิ่น ๆ เพื่อการเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุอย่างมีคุณภาพ และสุขภาพแข็งแรง ดังนั้นบทความนี้จึงมุ่งเสนอแนวทางการสร้างความสุขสำหรับคนวัยทำงานด้วยหลักพุทธจิตวิทยา
ผลการศึกษาพบว่า แนวทางสร้างความสุขคนวัยทำงานด้วยหลักพุทธจิตวิทยา เริ่มต้นจากการทำความเข้าใจความรู้ทางจิตวิทยา ความสุขของคฤหัสถ์ และหลักธรรมอริยสัจ 4 แนวทางนำไปประพฤติปฏิบัติ คือ ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค เพื่อเป็นแนวทางสร้างความสุข จะเกิดขึ้นได้อย่างแท้จริงและมั่นคงยั่งยืนนั้นจะต้องประกอบด้วยความสุขทางปัญญาเป็นพื้นฐาน เนื่องจากความสุขทางปัญญา ทำให้สามารถดำรงชีวิตได้อย่างปกติสุข เมื่อคนวัยทำงานยึดหลักธรรมอริยสัจ 4 ในการทำงาน การมีทัศนคติต่อตนเองเชิงบวก รับรู้ และยอมรับทั้งด้านดีและด้านไม่ดีของตนเอง รวมทั้งพึงพอใจชีวิตที่ผ่านมา ประเมินตนเองตามมาตรฐานที่ตนเองตั้งไว้ ความสามารถในการจัดการกับสถานการณ์ต่าง ๆ เนื่องจากการมีวุฒิภาวะ การดำเนินชีวิตอย่างมีจุดหมาย มีความต้องการพัฒนาตนเองให้มีศักยภาพมากยิ่งขึ้นอย่างต่อเนื่อง เมื่อเกิดความสุขย่อมทำให้เกิดพลังสร้างสรรค์ ก้าวผ่านได้ทุกปัญหาด้วยปัญญา เมื่อทำความเข้าใจวิเคราะห์ต้นเหตุ ย่อมนำพาไปพบความสุข บุคคลสามารถเสริมสร้างความสุขได้โดยการให้ความสำคัญกับองค์ประกอบทั้ง 3 ประการ คือ รู้สึกพึงพอใจกับชีวิตให้มากขึ้น รู้และเข้าใจตนเอง ใส่ใจในสิ่งที่ทำและให้ความสำคัญกับสัมพันธภาพและมิตรภาพ รวมทั้งการทำให้ชีวิตมีคุณค่า และมีความหมายมากขึ้นจนถึงผลลัพธ์ในชีวิตทั้งความสุขที่เกิดจากการปฏิบัติงาน และแนวทางหลักพุทธจิตวิทยาสามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวัน ทำให้สามารถจัดการความเครียด สลายความวิตกกังวล สร้างความสุขคนวัยทำงานได้

การจัดการศึกษาตามหลักสาราณียธรรมของโรงเรียนพระพุทธศาสนาวันอาทิตย์

พระมหาศุภชัย ปิยธมฺมชโย (ติวาปี) — 2024-08-29

บทความนี้มุ่งนำเสนอการจัดการศึกษาตามหลักสาราณียธรรมของโรงเรียนพระพุทธศาสนาวันอาทิตย์ เป็นแนวทางจัดการศึกษาให้เกิดผลสัมฤทธิ์ต่อผู้เรียน และการบริหารจัดการให้บุคลากรทุกฝ่ายมีส่วนร่วมและช่วยกันผลักดันองค์กรไปสู่เป้าหมายได้สำเร็จด้วยความเต็มใจ
ผลการศึกษาพบว่า การประยุกต์ใช้หลักสาราณียธรรม 6 ได้แก่ 1) เมตตากายกรรม 2) เมตตาวจีกรรม 3) เมตตามโนกรรม 4) สาธารณโภคี 5) ศีลสามัญญตา และ 6) ทิฏฐิสามัญญตา กับองค์ประกอบการจัดการศึกษาของโรงเรียนพระพุทธศาสนาวันอาทิตย์ 5 ด้าน ได้แก่ นโยบาย การบริหาร บุคลากร วิชาการ และการเงิน โดยมุ่งเน้นการพัฒนาบุคลากรเป็นด้านหลัก คือ ผู้บริหาร ครู เจ้าหน้าที่ นักเรียน และผู้ปกครอง มีส่วนร่วมในการนำหลัก สารานียธรรม 6 ในการบริหารจัดการงาน ตนเอง และการประพฤติปฏิบัติตน เป็นแบบอย่างที่ดี มีวาจาสุภาพ มีมนุษยสัมพันธ์ที่ดี มีความรับผิดชอบ มีความคิดสร้างสรรค์ รับฟังความเห็นของผู้อื่น เสียสละ แบ่งปัน ทำงานเป็นทีม ปฏิบัติตามระเบียบกติกาขององค์กร มีเป้าหมาย และร่วมกันปฏิบัติงานจนบรรลุเป้าหมายขององค์กรได้อย่างราบรื่น

การบูรณาการการให้คำปรึกษาเพื่อคลายทุกข์ทางจิตใจ ด้วยวิถีพุทธจิตวิทยา

สายันต์ ขันธนิยม — 2024-08-29

บทความนี้นำเสนอแนวทางการบูรณาการการให้คำปรึกษาเพื่อคลายทุกข์ทางจิตใจด้วยวิถีพุทธจิตวิทยา เป็นการช่วยเหลือที่เกิดจากสัมพันธภาพของบุคคลอย่างน้อย 2 คน คือ ผู้ให้การปรึกษาและผู้รับการปรึกษา เพื่อช่วยให้ผู้รับการปรึกษาสามารถตัดสินใจและแก้ปัญหาได้ด้วยตนเองอย่างเหมาะสม การให้คำปรึกษาที่มีประสิทธิภาพในทางพระพุทธศาสนามีเป้าหมายเพื่อช่วยเหลือให้ผู้รับการปรึกษาเข้าใจ สามารถตัดสินใจ และยอมรับตนเองในด้านต่าง ๆ จนเกิดความตระหนักถึงความต้องการของตนเองเพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทั้งด้านสุขภาพจิต ด้านอารมณ์ ด้านสังคม และด้านสติปัญญา
การบูรณาการการให้คำปรึกษาเพื่อคลายทุกข์ทางจิตใจด้วยวิถีพุทธจิตวิทยา เป็นการบูรณาการระหว่างจิตวิทยาการให้คำปรึกษากับคำสอนทางพระพุทธศาสนา ให้ผู้รับการปรึกษาได้รู้จักความทุกข์ที่เกิดขึ้นกับตนเอง และสามารถดำรงชีวิตอยู่อย่างรู้เท่าทันความทุกข์นั้น การประยุกต์ศาสตร์แห่งการให้คำปรึกษาเชิงพุทธนี้ คือ การนำองค์ความรู้ 6 ขั้นตอนสำคัญ ได้แก่ ขั้นตอนที่ 1 การปฏิสันถารด้วยจิตเมตตา ขั้นตอนที่ 2 การสนทนาอย่างเป็นกัลยาณมิตร ขั้นตอนที่ 3 การพินิจรู้ทุกข์ ขั้นตอนที่ 4 การชี้ชวนให้เห็นและเข้าใจเหตุแห่งทุกข์ ขั้นตอนที่ 5 การนำพาให้บังเกิดสุขภายใน และ ขั้นตอนที่ 6 การให้แนวทางดำเนินชีวิตด้วยมรรควิธี นำมาบูรณาการร่วมกันกับหลักอริยสัจ 4 คือ การรู้ทุกข์ การรับรู้ปัญหาตนเอง สาเหตุปัญหาของความทุกข์ การรู้เป้าหมายในการแก้ไข และหลักไตรสิกขา ประกอบด้วย ศีล สมาธิ และปัญญา เรียกอีกอย่างว่า อริยมรรคมีองค์ 8 ประกอบด้วย 1) สัมมาทิฏฐิ ปัญญาอันเห็นชอบ 2) สัมมาสังกัปปะ ความดำริชอบ 3) สัมมาวาจา การเจรจาชอบ 4) สัมมากัมมันตะ การงานชอบ 5) สัมมาอาชีวะ การเลี้ยงชีพชอบ 6) สัมมาวายามะ ความเพียรชอบ 7) สัมมาสติ ความระลึกชอบ และ 8) สัมมาสมาธิ ความตั้งใจมั่นชอบ มาเป็นแนวทางในการพัฒนาตนเองและเสริมสร้างวิถีในการดำเนินชีวิต