การพัฒนาอุปกรณ์ป้องกันรังสีกระเจิงแบบพกพาได้ สำหรับการถ่ายภาพด้วยเอกซเรย์เคลื่อนที่

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์คือ 1) เพื่อออกแบบและพัฒนาอุปกรณ์ป้องกันรังสีกระเจิงแบบพกพาสำหรับใช้งานร่วมกับเครื่องเอกซเรย์เคลื่อนที่ 2) เพื่อประเมินประสิทธิภาพของอุปกรณ์ในการลดปริมาณรังสีกระเจิงในท่าถ่ายภาพต่าง ๆ 3) เพื่อประเมินความพึงพอใจของผู้ใช้งานที่มีต่ออุปกรณ์ป้องกันรังสีกระเจิงแบบพกพาที่พัฒนาขึ้น โดยเป็นการวิจัยเชิงทดลอง ซึ่งดำเนินการทดลองภายใต้สภาวะควบคุมโดยใช้อุปกรณ์ต้นแบบที่ได้รับการออกแบบทางวิศวกรรมและผลิตขึ้นด้วยเครื่องพิมพ์ 3 มิติ ประชากรที่ศึกษาได้แก่ พื้นที่ถ่ายภาพทางรังสีในหอผู้ป่วยของโรงพยาบาลตะโหมด โดยใช้ หุ่นจำลอง (phantom) แทนผู้ป่วยจริง และทำการทดสอบในท่าถ่ายภาพ Chest AP (ท่านอนหงาย) และ Pelvis AP โดยใช้เครื่องเอกซเรย์เคลื่อนที่ BMI JET 32 Plus และเครื่องวัดรังสีวัดค่ารังสีกระเจิงที่ระดับความสูง 120 เซนติเมตรจากพื้น ทั้งก่อนและหลังการใช้อุปกรณ์ โดยใช้กลุ่มตัวอย่าง เป็นหุ่นจำลอง (phantom) แทนผู้ป่วยจริง

ข้อมูลที่ได้จากการวัดรังสีนำมาวิเคราะห์ด้วย สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน รวมถึงการคำนวณร้อยละการลดลงของรังสีกระเจิง เพื่อเปรียบเทียบประสิทธิภาพของอุปกรณ์ ตลอดจนประเมินความพึงพอใจของผู้ใช้งานด้วยแบบสอบถาม วิเคราะห์เชิงพรรณนาด้วย ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ร้อยละของการลดลงของรังสีกระเจิง ก่อนและหลังใช้อุปกรณ์และ ประเมินความพึงพอใจของผู้ใช้

ผลการวิจัยพบว่า

1) สามารถออกแบบและพัฒนาอุปกรณ์ป้องกันรังสีกระเจิงแบบพกพาได้สำเร็จอุปกรณ์มีลักษณะน้ำหนักเบา เคลื่อนย้ายสะดวก เหมาะสมกับการใช้งานร่วมกับเครื่องเอกซเรย์เคลื่อนที่ และสามารถติดตั้งใช้งานได้ในพื้นที่จำกัดจริง

2) อุปกรณ์ที่พัฒนาขึ้นสามารถลดปริมาณรังสีกระเจิงได้อย่างมีประสิทธิภาพในแต่ละตำแหน่งรอบตัวของหุ่นจำลองในท่าถ่ายภาพ (AP chest) พบว่า มีค่าเฉลี่ยเปอร์เซ็นต์การลดลงของรังสีกระเจิงระหว่าง 13.5% ถึง 99.5%

3) ผู้ใช้งานมีความพึงพอใจในระดับมากที่สุดจากแบบสอบถามความพึงพอใจ (10 รายการ) พบว่า คะแนนเฉลี่ยอยู่ในช่วง 4.70 – 5.00 แสดงถึงความเหมาะสมทั้งด้านการใช้งาน ความสะดวก น้ำหนัก และสภาพแวดล้อมของหอผู้ป่วย

ที่สำคัญพบว่า อุปกรณ์ป้องกันรังสีกระเจิงแบบพกพาที่พัฒนาขึ้นสามารถลดปริมาณรังสีกระเจิงได้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติในทุกท่าที่ทำการทดสอบ โดยไม่รบกวนขั้นตอนการถ่ายภาพ และได้รับระดับความพึงพอใจจากผู้ใช้งานอยู่ในระดับ “มากที่สุด” (ค่าเฉลี่ย 4.70 – 5.00) แสดงให้เห็นถึงความเป็นไปได้ในการนำไปใช้งานจริงและต่อยอดในคลินิก