การพัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพด้านอักษรธรรมล้านนาของพระสงฆ์ ในจังหวัดแพร่

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาและพัฒนาการของการถ่ายทอดอักษรธรรมล้านนาของพระสงฆ์ในจังหวัดแพร่ 2) เพื่อศึกษาสภาพบริบท ศักยภาพ และปัจจัยที่มีผลต่อการพัฒนาศักยภาพพระสงฆ์ด้านอักษรธรรมล้านนาในจังหวัดแพร่ 3) เพื่อศึกษากระบวนการถ่ายทอดอักษรธรรมล้านนาของพระสงฆ์ในจังหวัดแพร่ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ วิเคราะห์ข้อมูลโดยการนำข้อมูลจากเอกสาร และข้อมูลจากการสัมภาษณ์เชิงลึก จำนวน 10 รูป/คน พิจารณาประเด็นหลักที่สอดคล้องกับแนวคิดทฤษฎี จากนั้นทำการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา และอธิบายเป็นความเรียงเชิงพรรณนา

          ผลการวิจัยพบว่า

          1) อักษรธรรมล้านนาเป็นอักษรโบราณของชาวล้านนาใช้ถ่ายทอดพระธรรมคำสอน ตำรายา วรรณกรรม วิถีชีวิต เป็นต้น โดยมีวัดเป็นศูนย์กลางการศึกษา ปัจจุบันพระสงฆ์ในจังหวัดแพร่มีการเรียนรู้และใช้อักษรธรรมล้านนาน้อยลง เนื่องจากอิทธิพลของภาษาไทยกลาง เทคโนโลยีสมัยใหม่ วิถีชีวิตที่เปลี่ยนไป และทัศนคติที่มองว่าอักษรธรรมล้านนาเป็นของล้าสมัย

          2) บริบทด้านอักษรธรรมล้านนาในจังหวัดแพร่เผชิญกับการลดลงของการใช้งานและการเรียนรู้อักษรธรรมล้านนา การขาดแคลนครูผู้ถ่ายทอด ระบบการศึกษาที่เปลี่ยนไป การพัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพพระสงฆ์ต้องอาศัยปัจจัยสนับสนุน คือ การสนับสนุนจากชุมชน การศึกษาและฝึกอบรม การเข้าถึงเอกสารต้นฉบับ การส่งเสริมจากภาครัฐ การใช้เทคโนโลยี และแรงศรัทธา

          3) การพัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพด้านอักษรธรรมล้านนาของพระสงฆ์ในจังหวัดแพร่มีเป้าหมายเพื่ออนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่น โดยมุ่งเสริมทักษะการอ่าน เขียน และแปลอักษรธรรมล้านนาผ่านกิจกรรม คือ (1) กิจกรรมภาษาล้านนาสู่ภาษาธรรม พื้นฐานด้านตัวอักษรและการอ่านอย่างถูกต้อง (2) กิจกรรมการเขียนภาษาธรรม พัฒนาทักษะการเขียนอักษรล้านนาอย่างเป็นระบบ (3) กิจกรรมการฝึกปริวรรตภาษาธรรม เน้นการอ่านและแปลอักษรธรรมล้านนาเป็นไทยกลาง ผลลัพธ์ คือ พระสงฆ์สามารถใช้ภาษาล้านนาในการสื่อสารธรรมะได้ดีขึ้น มีบทบาทชัดเจนในการอนุรักษ์อักษรโบราณ และเชื่อมโยงพระพุทธศาสนากับชุมชนอย่างยั่งยืน