ประเภทของของการวิเคราะห์โมเดลสมการโครงสร้าง
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิเคราะห์โมเดลสมการโครงสร้าง (Structural Equation Modeling: SEM) เป็นเทคนิคการวิเคราะห์ทางสถิติขั้นสูงที่มีบทบาทสำคัญยิ่งในการวิจัยเชิงปริมาณร่วมสมัย เนื่องจากความสามารถในการตรวจสอบความสัมพันธ์เชิงสาเหตุที่ซับซ้อนระหว่างตัวแปรแฝงและตัวแปรสังเกตได้ การทดสอบและพัฒนาทฤษฎี การจัดการกับความคลาดเคลื่อนในการวัด และการวิเคราะห์โมเดลที่มีโครงสร้างซับซ้อน บทความวิชาการนี้มุ่งนำเสนอภาพรวมของประเภทการวิเคราะห์ SEM ที่สำคัญสองประเภท ได้แก่ การวิเคราะห์โมเดลสมการโครงสร้างแบบอิงความแปรปรวนร่วม (Covariance-Based Structural Equation Modeling: CB-SEM) ซึ่งเน้นการทดสอบและยืนยันทฤษฎีโดยอาศัยการประเมินความสอดคล้องของโมเดลกับข้อมูลเชิงประจักษ์ และการวิเคราะห์โมเดลสมการโครงสร้างแบบกำลังสองน้อยที่สุดบางส่วน (Partial Least Squares Structural Equation Modeling: PLS-SEM) ซึ่งมีความยืดหยุ่นสูงกว่า มุ่งเน้นการทำนายและการอธิบายความแปรปรวน เหมาะสำหรับงานวิจัยเชิงสำรวจ การสร้างโมเดลใหม่ หรือเมื่อข้อมูลไม่เป็นไปตามข้อตกลงเบื้องต้นที่เข้มงวดของ CB-SEM โดยบทความจะอธิบายถึงแนวคิดพื้นฐาน ลักษณะเด่น ข้อจำกัด เกณฑ์การพิจารณาเลือกใช้และลักษณะการนำไปประยุกต์ใช้ในการวิจัยของแต่ละประเภทเพื่อเป็นวรรณกรรมเทียบเคียงและแนวทางสำหรับนักวิชาการในการเลือกใช้เทคนิคการวิเคราะห์ SEM ให้เหมาะสมกับวัตถุประสงค์ ลักษณะของข้อมูลและเป้าหมายของงานวิจัยได้อย่างมีประสิทธิภาพ
Article Details
เอกสารอ้างอิง
โกศล จิตวิรัตน์, นรพล จินันท์เดช, ปิยะฉัตร จารุธีรศานต์, และอุไรวรรณ แย้มนิยม. (2556). การวิเคราะห์และนำเสนอผลการวิเคราะห์โมเดลสมการโครงสร้างพหุระดับด้วยโปรแกรม Mplus. วารสารสมาคมนักวิจัย, 18(2), 70-74.
กัลยา วินิชย์บัญชา. (2556). การวิเคราะห์สมการโครงสร้าง (SEM). กรุงเทพฯ: ห้างหุ้นส่วนจำกัดสามลดา.
สืบชาติ อันทะไชย. (2559). แบบจำลองสมการดครงสร้างทางการตลาด. กรุงเทพฯ: โอ.เอส. พริ้นติ้ง เฮาส์.
อัชฌา ชื่นบุญ, เสรี ชัดแช้ม, และพูลพงศ์ สุขสว่าง. (2560). กำลังการทดสอบและอิทธิพลร่วม ของตัวแปรแฝงในการวิเคราะห์โมเดลสมการโครงสร้างแบบไม่เป็นเส้นตรง ระหว่างวิธี LISREL-PI วิธี LMS และวิธี PLS-PI. วารสารวิทยาการวิจัยและวิทยาการปัญญา, 15(1), 125-129.
อิศรัฎฐ์ รินไธสง. (2568). การวิเคราะห์โมเดลสมการโครงสร้างสำหรับการวิจัยทางพฤติกรรมศาสตร์และสังคมศาสตร์. สงขลา: บรัท นีโอพ้อยท์ (1995) จำกัด
Anderson, J. C., & Gerbing, D. W. (1988). Structural equation modeling in practice: A review and recommended two-step approach. Psychological bulletin, 103(3), 411.
Bielby, W. T., & Hauser, R. M. (1977). Structural equation models. Annual review of sociology, 3, 137-161.
Bowen, N. K., & Guo, S. (2011). Structural equation modeling. Oxford University Press.
Chin, W. W. (1998). The partial least squares approach to structural equation modeling. Modern methods for business research, 295(2), 295-336.
Collier, J. (2020). Applied structural equation modeling using AMOS: Basic to advanced techniques. Routledge.
Götz, O., Liehr-Gobbers, K., & Krafft, M. (2009). Evaluation of structural equation models using the partial least squares (PLS) approach. In Handbook of partial least squares: Concepts, methods and applications (pp. 691-711). Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg.
Hair Jr, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. M., Sarstedt, M., Danks, N. P., Ray, S., & Ray, S. (2021). An introduction to structural equation modeling. Partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM) using R: a workbook, 1-29.
Hair, J. F., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2013). Partial least squares structural equation modeling: Rigorous applications, better results and higher acceptance. Long range planning, 46(1-2), 1-12.
Hair, J. F., Sarstedt, M., Pieper, T. M., & Ringle, C. M. (2012). The use of partial least squares structural equation modeling in strategic management research: a review of past practices and recommendations for future applications. Long range planning, 45(5-6), 320-340.
Harlow, L. L. (2023). Structural equation modeling. In The essence of multivariate thinking (pp. 183-201). Routledge.
Hoyle, R. H. (Ed.). (1995). Structural equation modeling: Concepts, issues, and applications. Sage.
Hoyle, R. H. (Ed.). (2014). Handbook of structural equation modeling. Guilford Publications.
Kamkankaew, P., Thanitbenjasith, P., & Paukatong, T. (2025). The Impact of Entrepreneurship, Marketing Capability, and Business Innovation on Soft Power Competitive Advantage in the Textile and Garment Industry in Thailand. Journal for Developing the Social and Community, 12(1), 175–198.
Kline, R. B. (1998). Structural equation modeling. New York: Guilford, 33.
Kline, R. B. (2023). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford publications.
Lei, P. W., & Wu, Q. (2007). Introduction to structural equation modeling: Issues and practical considerations. Educational Measurement: issues and practice, 26(3), 33-43.
Maruyama, G. (1997). Basics of structural equation modeling. Sage.
Monecke, A., & Leisch, F. (2012). semPLS: structural equation modeling using partial least squares. Journal of statistical software, 48, 1-32.
Mueller, R. O., & Hancock, G. R. (2018). Structural equation modeling. In The reviewer’s guide to quantitative methods in the social sciences (pp. 445-456). Routledge.
Ringle, C. M., Sarstedt, M., Mitchell, R., & Gudergan, S. P. (2020). Partial least squares structural equation modeling in HRM research. The international journal of human resource management, 31(12), 1617-1643.
Sarstedt, M., Hair, J. F., Pick, M., Liengaard, B. D., Radomir, L., & Ringle, C. M. (2022). Progress in partial least squares structural equation modeling use in marketing research in the last decade. Psychology & Marketing, 39(5), 1035-1064.
Sarstedt, M., Ringle, C. M., & Hair, J. F. (2021). Partial least squares structural equation modeling. In Handbook of market research (pp. 587-632). Cham: Springer International Publishing.
Stein, C. M., Morris, N. J., & Nock, N. L. (2011). Structural equation modeling. In Statistical human genetics: Methods and protocols (pp. 495-512). Totowa, NJ: Humana Press.
Ullman, J. B., & Bentler, P. M. (2012). Structural equation modeling. Handbook of psychology, second edition, 2.
Whittaker, T. A., & Schumacker, R. E. (2022). A beginner's guide to structural equation modeling. Routledge.
Wong, K. K. K. (2013). Partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM) techniques using SmartPLS. Marketing bulletin, 24(1), 1-32.
Yuan, K. H., & Bentler, P. M. (2006). 10 structural equation modeling. Handbook of statistics, 26, 297-358.
