ปัญหาและอุปสรรคของการบังคับใช้พระราชบัญญัติการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท พ.ศ. 2562 ในชั้นการสอบสวนคดีอาญา: กรณีศึกษากองบัญชาการตำรวจนครบาล

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อวิเคราะห์สาเหตุของการเกิดการบังคับใช้พระราชบัญญัติการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท พ.ศ. 2562 ในชั้นการสอบสวนของพนักงานสอบสวนในสังกัดกองบัญชาการตำรวจนครบาล

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้การสัมภาษณ์เชิงลึกแบบกึ่งโครงสร้าง (Semi-structured Interview) กับผู้ให้ข้อมูลสำคัญจำนวน 9 ราย ได้แก่ พนักงานสอบสวนที่มีประสบการณ์ในการปฏิบัติงานในพื้นที่กรุงเทพมหานครเครื่องมือวิจัยโดยใช้แบบสัมภาษณ์เชิงลึกและได้รับการตรวจสอบเที่ยงตรงเชิงเนื้อหาโดยผู้ทรงคุณวุฒิซึ่งได้ค่าเท่ากับ 0.1 และใช้การบันทึกเสียงประกอบการสัมภาษณ์ ข้อมูลที่ได้ถอดเทปคำสัมภาษณ์และวิเคราะห์ด้วยวิธีการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา (Content Analysis) ผลการวิจัยพบว่า แม้พระราชบัญญัติการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท พ.ศ. 2562 จะมีเจตนารมณ์ในการลดภาระของระบบยุติธรรม ลดปริมาณคดีที่เข้าสู่ศาล และลดจำนวนผู้ต้องขังในเรือนจำ (Penal Reform International & Thailand Institute of Justice, 2023) แต่พนักงานสอบสวนกลับไม่นำมาใช้จริงในทางปฏิบัติ เนื่องจากกระบวนการมีความซับซ้อนมากกว่าการดำเนินคดีโดยทั่วไป ขาดแรงจูงใจเชิงระบบ และไม่ได้รับค่าตอบแทนจากการดำเนินสำนวนการไกล่เกลี่ย อันส่งผลให้กระบวนการไกล่เกลี่ยไม่สามารถดำเนินการได้อย่างมีประสิทธิภาพตามวัตถุประสงค์ของกฎหมาย