วารสารการศึกษาและวิจัยการสาธารณสุข

ประสบการณ์การใช้ชีวิตกับภาวะกลืนลำบากในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง

อภิญญา ถิ่นเดิม — 2025-11-14

ภาวะกลืนลำบากเป็นภาวะแทรกซ้อนที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ซึ่งส่งผลกระทบต่อกิจกรรมประจำวันและคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย ผู้ที่มีปัญหาในการกลืนจะมีความเสี่ยงเพิ่มขึ้นต่อการเกิดภาวะสำลักและอาจนำไปสู่การเกิดปอดอักเสบจากการสำลักได้ การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสบการณ์ของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่มีปัญหาการกลืนลำบากในโรงพยาบาลแห่งหนึ่งในจังหวัดสงขลา การรวบรวมข้อมูลดำเนินการด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกจากผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง 2 กลุ่ม ได้แก่ ผู้ป่วยและผู้ดูแล รวมทั้งหมด 12 ราย โดยคัดเลือกวิธีการแบบเจาะจง ใช้แนวคำถามกึ่งโครงสร้างในการเก็บข้อมูลจนถึงจุดอิ่มตัวของข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ข้อค้นพบจากการศึกษาพบประสบการณ์การใช้ชีวิตกับภาวะกลืนลำบากในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง 4 ประเด็น คือ (1) ภาวะกลืนลำบาก: ความทุกข์ที่ลึกซึ้งและการเปลี่ยนแปลงในชีวิตครอบครัว (2) การมีส่วนร่วมของครอบครัวและการสนับสนุนจากหน่วยงาน (3) การฟื้นคืนอัตลักษณ์และบทบาทในสังคม และ (4) อุปสรรคในการฟื้นฟูสมรรถภาพของผู้ป่วยที่มีภาวะกลืนลำบาก ผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่าข้อมูลสามารถนำไปใช้ในการวางนโยบายด้านการฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่มีภาวะกลืนลำบาก นอกจากนี้ควรพัฒนาบริการในชุมชนพร้อมช่องทางให้คำปรึกษาผ่านโทรศัพท์หรือแอปพลิเคชัน เพื่อเพิ่มความต่อเนื่องและประสิทธิภาพของการฟื้นฟู โดยคำนึงถึงความต้องการเฉพาะบุคคลของผู้ป่วย ความพร้อมและศักยภาพของครอบครัวรวมทั้งทรัพยากรของหน่วยบริการสุขภาพ เพื่อให้การฟื้นฟูมีประสิทธิภาพและเกิดผลลัพธ์ที่ยั่งยืนต่อไป

ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการทำกิจวัตรประจำวันของผู้สูงอายุ อำเภอป่าพะยอม จังหวัดพัทลุง

ปุญญพัฒน์ ไชยเมล์ — 2025-12-12

การศึกษาเชิงวิเคราะห์ภาคตัดขวางนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาระดับความสามารถในการทำกิจวัตรประจำวันของผู้สูงอายุ และปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการทำกิจวัตรประจำวันของผู้สูงอายุในอำเภอป่าพะยอม จังหวัดพัทลุง ในกลุ่มผู้สูงอายุที่ขึ้นทะเบียนในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพประจำตำบล จำนวน 1,692 คน วิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติเชิงพรรณนา และสถิติถดถอยพหุคูณโลจิสติก ผลการศึกษาพบว่า ผู้สูงอายุส่วนใหญ่ร้อยละ 73.8 มีความสามารถในการทำกิจวัตรประจำวันระดับที่ช่วยเหลือตัวเองได้ และยังพบว่า ปัจจัยด้านเพศ อายุ อาชีพ การมีโรคประจำตัว และการเข้าร่วมชมรมผู้สูงอายุ มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติกับระดับ ADL ผู้สูงอายุเพศชายมีแนวโน้มที่จะช่วยเหลือตัวเองได้บ้างมากกว่าเพศหญิง 1.69 เท่า (OR_adj = 1.69) ผู้สูงอายุในช่วงอายุ 60-69 ปี และ 70-79 ปี มีแนวโน้มที่จะช่วยเหลือตัวเองได้บ้างมากกว่ากลุ่มอายุ 80 ปีขึ้นไป ในด้านอาชีพ พบว่าผู้ที่ประกอบอาชีพเกษตรกรรมมีแนวโน้มที่จะช่วยเหลือตัวเองได้บ้างมากกว่ากลุ่มอาชีพอื่น 2.71 เท่า นอกจากนี้ ผู้สูงอายุที่ไม่มีโรคประจำตัวมีแนวโน้มที่จะสามารถช่วยเหลือตัวเองได้บ้างมากกว่าผู้ที่มีโรคประจำตัวถึง 1.83 เท่า และผู้ที่เข้าร่วมกิจกรรมของชมรมผู้สูงอายุสามารถช่วยเหลือตัวเองได้บ้าง 1.36 เท่า จากผลการศึกษา บุคลากรสาธารณสุขจึงควรส่งเสริมและจัดกิจกรรมที่เน้นการดูแลสุขภาพกาย จิตใจ และสังคมให้แก่ผู้สูงอายุ เพื่อช่วยให้ผู้สูงอายุสามารถรักษาความสามารถในการทำกิจวัตรประจำวันได้

การส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน: บทบาทพยาบาลชุมชนและ ข้อเสนอเชิงนโยบาย

ปัณณทัต บนขุนทด — 2025-12-12

ประเทศไทยกำลังเผชิญการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากรเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ ส่งผลให้ระบบสุขภาพต้องตอบสนองความต้องการด้านสุขภาพที่ซับซ้อนและต่อเนื่องของผู้สูงอายุ บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเสนอแนวทางยั่งยืนในการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุโดยใช้ ชุมชนเป็นฐาน และเน้นบทบาทของพยาบาลชุมชน การวิเคราะห์ปัจจัยนำพบว่าผู้สูงอายุไทยเผชิญปัญหาหลัก ได้แก่ โรคไม่ติดต่อเรื้อรัง ภาวะเสื่อมถอยทางร่างกาย ปัญหาสุขภาพจิตจากความโดดเดี่ยว และการขาดโอกาสมีส่วนร่วมทางสังคม ซึ่งส่งผลต่อคุณภาพชีวิตและสร้างภาระต่อระบบสุขภาพ บทความนี้ใช้การวิเคราะห์เชิงแนวคิดและทบทวนวรรณกรรมเพื่อนำแนวคิดสำคัญ เช่น พฤฒพลัง, กฎบัตรออตตาวาและ โมเดลการมีส่วนร่วมของชุมชน มาบูรณาการเป็นกรอบการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ ผลการวิเคราะห์ชี้ว่า พยาบาลชุมชนมีบทบาทสำคัญในหลายมิติ ได้แก่การประเมินและวินิจฉัยปัญหาสุขภาพ วางแผนและดำเนินการแบบมีส่วนร่วมกับผู้สูงอายุ ครอบครัว และชุมชน ประสานงานกับหน่วยบริการและองค์กรท้องถิ่น ให้ความรู้แก่ผู้สูงอายุและครอบครัว และใช้การวิจัยเชิงปฏิบัติการเพื่อพัฒนานวัตกรรมการดูแลการดำเนินงานเหล่านี้ช่วยให้ผู้สูงอายุมีชีวิตอย่างมีคุณค่า ลดการพึ่งพาโรงพยาบาล และส่งเสริมความต่อเนื่องในการดูแล บทความเสนอข้อแนะนำเชิงนโยบายเพื่อเสริมศักยภาพพยาบาลชุมชนและพัฒนาระบบสนับสนุน เช่น งบประมาณ เครื่องมือดิจิทัล และหลักสูตรพัฒนาศักยภาพ แนวทางส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุเชิงชุมชนนี้ไม่เพียงช่วยให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตดีขึ้น แต่ยังสร้างชุมชนเข้มแข็ง และพัฒนาระบบสุขภาพที่ยั่งยืนสำหรับประเทศไทยในยุคสังคมผู้สูงอายุ